câu 1: Bài ca dao "Ca dao về mẹ" được viết theo thể lục bát. Thể thơ này có hai câu, mỗi câu gồm sáu hoặc tám tiếng, với nhịp điệu đều đặn và dễ nhớ.
câu 2: Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Mẹ" của Bùi Nguyễn Trường Kiên là một người con đang bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng đối với mẹ mình. Bài thơ thể hiện tình cảm sâu sắc và lòng biết ơn vô bờ bến mà người con dành cho mẹ.
câu 3: Ở khổ thơ thứ nhất, hình ảnh "nắng mới" đã gợi lên trong lòng tác giả nhiều cảm xúc khó tả: "Mỗi lần nắng mới hắt bên song". Nắng mới chính là ánh nắng của mùa xuân ấm áp, chan hòa. Ánh nắng ấy hắt qua khung cửa sổ nhỏ bé, len lỏi vào từng góc khuất của căn phòng. Hình ảnh này không chỉ đơn thuần là một cảnh vật mà còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nó gợi lên sự ấm áp, tươi mới, tràn đầy sức sống của mùa xuân. Đồng thời, nó cũng gợi lên nỗi nhớ da diết về người mẹ thân yêu của tác giả. Trong tâm trí của tác giả, mỗi khi nhìn thấy ánh nắng mới, lại như thấy được bóng dáng của người mẹ đang đứng bên khung cửa sổ, mỉm cười hiền hậu. Hình ảnh đó đã trở thành một phần ký ức đẹp đẽ, không thể phai mờ trong tâm hồn của tác giả.
câu 4: Câu thơ "Vì ai tất tả vì ai dãi dầu" gợi nhớ đến cặp câu thơ:
"Mẹ già như chuối chín cây
Già rồi cha mẹ có hay thương con".
câu 5: Người mẹ trong khổ thơ thứ hai "đếm năm tháng đếm ngày" bởi vì: + Thời gian trôi qua nhanh quá, con lớn lên từng ngày, không thể nào níu giữ được thời gian. + Mẹ muốn lưu lại những kỉ niệm bên con, để sau này khi con khôn lớn trưởng thành sẽ nhớ về mẹ với những kí ức tươi đẹp nhất.
câu 6: Tháng ngày "ầu ơ...", câu hát ru con quen thuộc trong mỗi gia đình Việt Nam xưa. Câu hát ấy gợi lên hình ảnh người mẹ dịu dàng, âu yếm ôm ấp đứa con bé bỏng vào lòng, vỗ về, nâng niu, che chở cho con. Đó cũng là biểu tượng của tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý. Tình cảm ấy luôn hiện diện trong cuộc sống, gắn bó với chúng ta từ thuở ấu thơ đến khi trưởng thành. Nó là nguồn động viên, an ủi, giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc đời.
câu 7: Giọng điệu chủ đạo trong bài thơ "Mẹ" của Bùi Nguyễn Trường Kiên là sự kết hợp giữa sự chân thành, sâu lắng và cảm xúc mãnh liệt. Bài thơ thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với mẹ, đồng thời cũng chứa đựng nỗi buồn và tiếc nuối về quá khứ khi không còn có mẹ bên cạnh. Tác giả sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu để truyền đạt thông điệp về tình mẫu tử và ý nghĩa của việc trân trọng thời gian bên nhau.
câu 8: Phép điệp "con cò" được sử dụng xuyên suốt cả bài thơ, tạo nên một nhịp điệu đều đặn, nhẹ nhàng như lời ru của mẹ. Phép điệp này không chỉ làm cho câu thơ trở nên du dương, dễ nhớ mà còn góp phần thể hiện chủ đề của bài thơ: tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. Hình ảnh con cò bay lượn trên bầu trời, cánh cò trắng muốt tượng trưng cho sự bao la, rộng lớn của tình mẹ dành cho con. Phép điệp cũng giúp nhấn mạnh ý nghĩa của hình ảnh con cò, đó là biểu tượng cho sự che chở, bảo vệ, nâng niu của mẹ đối với con. Ngoài ra, phép điệp còn tạo nên một không gian thơ mộng, trữ tình, gợi lên cảm giác yên bình, ấm áp. Tóm lại, phép điệp "con cò" trong bài thơ "Con cò" của Chế Lan Viên có vai trò quan trọng trong việc thể hiện chủ đề, nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Nó góp phần tạo nên một bài thơ giàu cảm xúc, sâu lắng và đầy ý nghĩa về tình mẫu tử thiêng liêng.
câu 9: Hai câu thơ "Vì ai áo mẹ phai màu / Vì ai thao thức bạc đầu?" gợi lên trong em nhiều suy nghĩ về công ơn sinh thành, dưỡng dục to lớn của cha mẹ dành cho con cái. Cha mẹ luôn hi sinh thầm lặng để đem đến cho chúng ta cuộc sống tốt đẹp nhất. Bởi vậy, mỗi người cần biết trân trọng, hiếu thảo với đấng sinh thành. Chúng ta phải cố gắng học tập, rèn luyện bản thân trở thành một người có ích cho xã hội để cha mẹ cảm thấy tự hào về mình. Đồng thời, khi trưởng thành, chúng ta sẽ giúp đỡ cha mẹ vượt qua khó khăn, gian khổ trong cuộc sống.
câu 10: I. Yêu cầu về kĩ năng:
Học sinh biết cách làm một bài nghị luận xã hội theo cấu trúc chung của một bài văn nghị luận. Biết vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận để triển khai vấn đề nghị luận thành một bài văn hoàn chỉnh, có hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng; diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp...
II. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
* Giải thích khái niệm: Trách nhiệm của người con đối với cha mẹ được hiểu là bổn phận, nghĩa vụ mà mỗi người con phải thực hiện tốt đối với đấng sinh thành của mình. Đó là sự đền ơn đáp nghĩa, là tấm lòng hiếu thảo, uống nước nhớ nguồn.
* Bàn luận:
- Biểu hiện của trách nhiệm của người con đối với cha mẹ:
+ Chăm sóc chu đáo khi cha mẹ đau ốm, bệnh tật.
+ Luôn vâng lời, lễ phép, kính trọng cha mẹ.
+ Cố gắng học tập, tu dưỡng đạo đức để trở thành người có ích cho xã hội.
+ Giúp đỡ cha mẹ công việc nhà phù hợp với sức khỏe, độ tuổi,...
- Ý nghĩa của trách nhiệm của người con đối với cha mẹ:
+ Là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.
+ Là nền tảng xây dựng hạnh phúc gia đình.
+ Là biểu hiện của lối sống có văn hóa, có nhân nghĩa.
+ Được mọi người yêu mến, trân trọng.
+ Cha mẹ vui lòng, yên tâm lúc tuổi già.
- Phê phán những hành vi trái ngược:
+ Bất hiếu, vô cảm, thờ ơ trước nỗi đau, bệnh tật của cha mẹ.
+ Đối xử tệ bạc, thậm chí đánh đập, chửi mắng cha mẹ.
+ Bỏ rơi cha mẹ lúc ốm đau, già yếu.
III. Bài văn tham khảo
Trong cuộc đời của mỗi chúng ta, người mẹ luôn chiếm một vị trí quan trọng không ai thay thế được. Tình mẹ ấm áp như vầng thái dương, dịu hiền như dòng sông xanh. Ngay từ những ngày đầu, mẹ là người nâng đõ, yêu thương chúng ta. Và suốt cuộc đời này, mẹ vẫn luôn bên cạnh, dõi theo từng bước chân của chúng ta. Chính vì vậy, mỗi người hãy luôn biết ơn công ơn dưỡng dục của mẹ, và hãy chăm sóc, yêu thương mẹ nhiều hơn nữa.
Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng cao đẹp nhất trong cuộc đời mỗi con người. Mẹ là người mang nặng đẻ đau, đem ta đến với thế giới này, trao cho ta sự sống và tình yêu thương. Từ khi còn bé thơ, ta đã được nằm trong vòng tay âu yếm của mẹ, được nghe tiếng ru êm dịu, được cảm nhận tình yêu thương chan chứa qua những cái hôn nhẹ nhàng. Khi lớn lên, mẹ vẫn luôn đồng hành cùng ta trên chặng đường đầy khó khăn, thử thách. Dù thất bại hay thành công, mẹ vẫn ở đó, dang rộng vòng tay chào đón đứa con thơ trở về. Không chỉ vậy, mẹ cũng là người thầy diệu kỳ của cuộc đời ta. Mỗi lần mắc sai lầm, mẹ không quát mắng mà nhẹ nhàng nhắc nhở, dạy dỗ. Nhờ vậy, ta rút ra được bài học quý giá cho bản thân. Có lẽ bởi vậy mà tình mẫu tử luôn được coi là tình cảm thiêng liêng, cao quý nhất trong cuộc đời mỗi con người.
Tuy nhiên, trong cuộc sống, không phải ai cũng may mắn có được tình mẫu tử. Những đứa trẻ mồ côi cha mẹ ngay từ khi mới lọt lòng, hay những em nhỏ bất hạnh khi sinh ra không có bố mẹ bên cạnh. Thật đáng buồn thay! Họ sẽ không được hưởng trọn vẹn tình yêu thương của mẹ. Nhưng bù lại, họ vẫn có thể tìm thấy niềm an ủi từ những người thân xung quanh, hoặc tự tạo ra hạnh phúc cho riêng mình. Bên cạnh đó, vẫn còn một số người chưa có nhận thức đúng đắn về vai trò của mẹ trong cuộc đời, họ coi những hi sinh, những lời khuyên nhủ của mẹ là sự phiền phức, rắc rối. Đây là tư tưởng sai lệch cần bị phê phán, chỉ trích.
Mỗi người đều có một người mẹ. Hãy luôn biết ơn những điều mẹ dành cho, cố gắng học tập để trở thành người có ích cho xã hội. Bởi "mẹ" là tiếng nói ngàn đời thấm đẫm tình cảm nhân văn sâu sắc.