Phân tích truyện ngắn quê hương của Đào Quốc Thịnh

Lyly

Quê hương – hai tiếng gọi tha thiết trong lòng ta. Nơi ta đã sinh ra và lớn lên trong sự đùm bọc, yêu thương của mọi người. Đối với tôi, tác phẩm “Quê hương” của tác giả Đào Quốc Thịnh là một tác phẩm như thế. “Quê hương” đã gợi được cái tình quê hương nồng nàn, da diết đến dường nào của một người con xa xứ. Chủ đề đó được thể hiện qua nghệ thuật viết truyện giản dị mà đặc sắc, lôi cuốn.

Tôi yêu truyện “Quê hương” trước hết vì chủ đề của truyện. Đọc câu chuyện ta thấy được sự đối lập giữa niềm vui và nỗi buồn trong lòng nhân vật khi trở về quê hương. Niềm vui là khi anh được gặp lại những người thân yêu, những kỷ niệm xưa cũ, nhưng đồng thời, anh cũng phải đối diện với sự thật về sự thay đổi của quê nhà. Những hình ảnh về tuổi thơ hạnh phúc, những khoảnh khắc đầy ấm áp và tình cảm gia đình được tái hiện sống động qua kí ức của nhân vật, từ đó làm cho độc giả cảm nhận được sự quan trọng của quê hương trong cuộc sống của mỗi người. Tác phẩm cũng thể hiện một thông điệp tích cực về việc gìn giữ và phát triển quê hương. Sự nỗ lực làm việc và học hỏi để đóng góp vào việc xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn. Điều này thể hiện lòng trung thành và trách nhiệm của mỗi người với nơi mình

sinh ra, nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn cũng như nơi mình sinh ra và lớn lên. Tác giả đã thành công trong việc tạo ra một bức tranh sống động về quê hương, nơi mà tình cảm và ký ức tuổi thơ ngập tràn. Một điểm đáng chú ý là sự đan xen giữa niềm vui và nỗibuồn, tạo nên một sự đối lập tinh tế trong tâm hồn nhân vật. Niềm vui của việc gặp lại người thân, những kỷ niệm đẹp của thời thơ ấu, được diễn đạt một cách tinh tế và chân thực. Tác giả đã tận dụng hình ảnh và kí ức của nhân vật để truyền đạt thông điệp về sự quan trọng của quê hương trong cuộc sống. Qua một lần về quê, được một lần được ngồi trò chuyện với bà nội trong một đêm trăng sáng, sống giữa không gian yên bình, thanh tĩnh ấm áp tình thân, “tôi” đã thốt lên sung sướng: “”Bà ơi! Trăng ở quê đẹp thật bà ạ!…”. Chính câu chuyện của bà đã giúp ‘’tôi’’ nhân vật trữ tình hiểu thêm về lòng biết ơn, nhớ đến nguồn cội của mình. Cảm giác luyến tiếc của nhân vật “tôi”:

“Sau mùa hè năm ấy, bà nội tôi đã ra đi mãi mãi.” Những hình ảnh thân thuộc ấy sẽ mãi cất giữ trong trái tim và tình yêu mãnh liệt cho quê hương, đất nước của mình sẽ không bao giờ phai nhòa trong kí ức của người con xa nhà ấy. Việc nhớ lại những khoảnh khắc hạnh phúc, những trải nghiệm đơn giản như chăn trâu, thả diều, hay những đêm trăng sáng tạo nên một bức tranh đẹp và đầy cảm xúc.

Chủ đề của truyện gợi ra những thông điệp ý nghĩa được tác giả thể hiện qua nghệ thuật kể truyện giản dị mà lôi cuốn, hấp dẫn. Trước hết là việc xây dựng cốt truyện đơn giản nhưng

hấp dẫn. Câu chuyện tạo dựng được tình huống tự nhiên, gợi cho người đọc những điều bình dị mà mang ý nghĩa sâu xa trong cuộc sống. Chỉ qua một bài văn của cậu học trò nhỏ mà gợi nhắc cho chúng ta bài học nhân văn “Uống nước nhớ nguồn”, biết trân trọng, yêu quý quê hương, nguồn cội; biết yêu quý người thân và hãy dành cho những người thân yêu của mình những gì tốt đẹp nhất khi còn có thể. Dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình đi từ hiện tại, hồi tưởng về quá khứ, bộc lộ những suy ngẫm sâu sắc: giá trị làm người – bài học nhân sinh vô cùng ý nghĩa. “Quê hương” là cội nguồn, gốc rễ của mỗi người, quê hương gắn với hình ảnh người bà ấm áp tình yêu thương con cháu. Quê hương mãi là chiếc nôi ân tình thắm mãi trong trái tim chúng ta.

Điều khiến tôi nhớ mãi đó là những chi tiết tiêu biểu của truyện. Nhân vật “tôi” hồi tưởng lại lần được bố đưa về thăm quê nội vào dịp nghỉ hè. Đó là hình ảnh quê nội trong sự cảm nhận của một cậu bé thành phố thì đó là một xóm nghèo bên kia sông Hồng. Con đường vào làng lầy lội, lớp nhớp bùn sau cơn mưa. Những mái nhà tranh thấp lè tè ẩm ướt sau lũy tre làng… Trong cậu bé có cảm giác thất vọng, không nghĩ là quê nội của cậu nghèo đến thế: “Tôi không dám cằn nhằn nhưng ấm ức nghĩ thầm: “Sao mà bẩn thế! Biết thế này, mình chẳng đòi bố cho về nữa”. Đó cũng là cảm giác của biết bao đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở thành phố phồn hoa diễm lệ, quen được sống trong sung túc, đầy đủ tiện nghi,..khi trở về thăm quê hương – nơi cha mẹ mình đã sinh ra, lớn lên, nơi có ông bà và những người thân yêu của mình. Cảm nhận của nhân vật “tôi” về những món ăn ở quê nội đóa là hình ảnh đối với bà nội, bữa cơm trưa hôm đó ấm áp tình thân, bà cảm thấy hạnh phúc khi đón con cháu ở thành phố về thăm và trân quý hơn, mâm cơm quê ấy “bà tôi tấm tắc khen ngon và gắp vào bát tôi miếng thịt luộc”. Biết bao tình cảm yêu thương bà gửi gắm cho hành động gắp thức ăn cho đứa cháu nội yêu quý từ xa trở về thăm bà, ấy vậy mà: “Tôi gắp ra nhăn mặt: “Mỡ thế này, cháu ăn làm sao được!”. Là hình ảnh khi được bố chan canh cua – món canh dân dã nhưng rất ngon, bổ mát mà người quê mỗi lần đón khách thường nấu để mời tỏ lòng mến khách, nhưng: “mới ăn được một miếng tôi đã

vội kêu lên: “Canh chưa cho mì chính, nhạt lắm, lại hoi hoi, con ăn chưa quen…”. Trước hành động, lời nói của nhân vật “tôi” cả nhà “lặng người. Bố tôi tái mặt vì giận.”

Qua một lần về quê, được một lần được ngồi trò chuyện với bà nội trong một đêm trăng sáng, sống giữa không gian yên bình, thanh tĩnh ấm áp tình thân, “tôi” đã thốt lên sung sướng: “”Bà ơi! Trăng ở quê đẹp thật bà ạ!…”. Qua câu chuyện của bà giúp cho “tôi” nhận ra được những giá trị đích thực của cuộc sống: trân quý, biết ơn nơi cội nguồn, gốc rễ của mình; biết ơn những người thân đã hi sinh cả một đời nuôi ta khôn lớn từ những điều bình dị nhưng ấm áp tình thân, ngọt ngào tình thương ở quê nghèo ấy. Tất cả các chi tiết trên đã góp phần tạo nên giá trị đặc sắc cho tác phẩm.

Bằng nghệ thuật kể chuyện đặc sắc, tinh tế, “Quê hương” đã giúp chúng ta nhận thức sâu sắc hơn những điều tuyệt vời trong cuộc sống: tình yêu bà, yêu quê hương và trân trọng những gì gẫn gũi, thân thuộc xung quanh ta, vẻ đẹp nhân văn, giá trị nhân bản của “Quê hương” đã rung động tâm hồn mỗi chúng ta. Mỗi lần đóng lại trang sách cuối, tôi lại vẫn thấy ngọn lửa ấm

áp được nhem nhóm - một ngọn lửa về tình yêu quê hương yêu dấu.