câu 1: 1. Nhân vật trữ tình trong đoạn trích trên là tác giả - Xuân Quỳnh. 2. Các câu thơ được viết theo thể thơ tự do. 3. Những hình ảnh thiên nhiên xuất hiện trong bài thơ: giàn mướp, hoa mướp vàng, ngọn rau sam, cây mào gà... 4. Ý nghĩa của việc sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác ở hai câu thơ sau: "cánh buồm trôi cho dòng sông sống lại/hoa mướp vàng để dựng giàn mướp dậy" là: làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời thơ; nhấn mạnh vai trò quan trọng của những sự vật bình dị đối với cuộc sống con người. 5. Thông qua khổ thơ thứ nhất, tác giả muốn gửi gắm thông điệp: hãy trân trọng những điều giản đơn, nhỏ bé nhưng gần gũi, thân thuộc bên cạnh ta vì đó chính là nguồn sống nuôi dưỡng tâm hồn mỗi người.
câu 2: 1. Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh gợi ra bức tranh cuộc sống đời thường trong đoạn (1) của văn bản? - Từ ngữ: giàn mướp, hoa mướp, ngọn rau sam, gạch vỡ, cây mào gà, gió, đất. - Hình ảnh: Giàn mướp đổ hoa; Ngọn rau sam trên gạch vỡ; Cây mào gà nở hoa trước gió...
câu 3: 1. Yêu cầu về kĩ năng: - Biết cách làm bài nghị luận văn học. - Vận dụng tốt các thao tác lập luận. - Văn viết có cảm xúc, diễn đạt lưu loát, bố cục rõ ràng, mạch lạc; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. 2. Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh có nhiều cách trình bày khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau: 2.1. Giới thiệu chung: - Tác giả Xuân Quỳnh (tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh), quê ở Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Bà được xem là một trong số nữ thi sĩ nổi tiếng với nhiều bài thơ được nhiều người biết đến như Thuyền và biển, Sóng, Tiếng gà trưa... Năm 1984, bà được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. - Bài thơ Những sự vật quanh tôi được sáng tác năm 1968, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn ác liệt nhất. 2.2. Phân tích: a. Lặp cấu trúc cú pháp là gì? - Cấu trúc cú pháp là trật tự sắp xếp các thành phần câu theo quy tắc ngữ pháp nhằm tạo nên nghĩa hoàn chỉnh cho câu. Trong tiếng Việt, cấu trúc cú pháp thường được sử dụng phổ biến là cấu trúc chủ vị. Ví dụ: Tôi ăn cơm. Ở đây, “tôi” là chủ ngữ, “ăn cơm” là vị ngữ. b. Lặp cấu trúc cú pháp trong khổ thơ thứ hai: Cánh buồm trôi cho dòng sông sống lại Hoa mướp vàng để dựng giàn mướp dậy Rau sam chua cho đất biết đất đang còn c. Tác dụng của việc lặp cấu trúc cú pháp: - Nhấn mạnh vai trò quan trọng của mỗi cá nhân đối với cộng đồng. Mỗi con người đều mang trong mình sứ mệnh riêng, góp phần xây dựng xã hội ngày càng phát triển. - Thể hiện niềm tin tưởng mãnh liệt của tác giả vào sức mạnh của tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau giữa mọi người. Khi tất cả cùng hướng về mục tiêu chung, thì dù khó khăn đến đâu cũng sẽ vượt qua. - Tạo nhịp điệu dồn dập, tăng tính biểu cảm cho lời thơ.
câu 4: 1. Yêu cầu về kĩ năng: - Biết cách viết một bài nghị luận văn học ngắn gọn, đúng hình thức đoạn văn, diễn đạt lưu loát, mạch lạc; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. - Vận dụng tốt các thao tác lập luận như giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận,... để làm sáng tỏ vấn đề nghị luận. 2. Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh có nhiều cách trình bày khác nhau miễn sao hợp lí, thuyết phục nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau: 2.1. Giải thích được nội dung của đoạn thơ (2): Đoạn thơ nói lên sức mạnh tinh thần vượt qua nỗi đau mất mát của con người khi đối diện với cái chết. Cái chết chỉ là sự kết thúc cuộc đời ở cõi trần gian này chứ không phải là hết tất cả. Những gì thuộc về sự sống thì hãy tiếp tục sống, hãy sống thay phần cho người đã khuất. Đó cũng là cách mà họ tưởng nhớ, tri ân tới những người đã ngã xuống vì độc lập dân tộc. 2.2. Bàn luận: - Khẳng định đây là quan niệm nhân sinh tích cực, tiến bộ, giàu tính nhân văn. - Quan niệm ấy giúp con người ta thêm vững tin vào cuộc sống, vào tương lai tươi đẹp phía trước. - Quan niệm ấy thôi thúc mỗi cá nhân nỗ lực cống hiến, đóng góp cho xã hội ngày càng phát triển phồn vinh hơn. - Phê phán những ai bi lụy, yếu đuối, thiếu niềm tin vào cuộc sống...
câu 5: Bài học được rút ra sau khi đọc xong đoạn thơ: - Hãy trân trọng cuộc sống của chính mình cũng như mọi thứ xung quanh ta vì tất cả đều rất đáng quý giá. - Khi đối diện với mất mát, đau thương, con người cần phải mạnh mẽ vượt qua để tiếp tục sống một cách có ý nghĩa.