"Vợ chồng A Phủ" là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của nhà văn Tô Hoài. Tác phẩm kể về cuộc đời đầy biến cố và đau khổ của đôi vợ chồng trẻ người Mông ở vùng Tây Bắc. Nhân vật chính của câu chuyện là Mị, một cô gái xinh đẹp, tài hoa nhưng lại phải chịu cảnh làm dâu gạt nợ cho gia đình thống lí Pá Tra.
Mị là một cô gái có vẻ ngoài xinh xắn, dịu dàng, khiến bao chàng trai mê mẩn. Cô cũng rất tài hoa, biết thổi sáo, hát hay, múa giỏi. Tuy nhiên, số phận đã không mỉm cười với Mị khi cô bị bắt về làm dâu gạt nợ cho gia đình thống lí Pá Tra. Cuộc sống của Mị ở nhà thống lí là một chuỗi ngày đen tối, tủi nhục. Cô bị bóc lột sức lao động, bị đánh đập, chửi bới thậm tệ. Mị phải làm việc quần quật suốt ngày đêm, không được nghỉ ngơi, ăn uống. Thậm chí, Mị còn bị trói đứng vào cột nhà suốt mấy ngày liền chỉ vì để con hổ vồ mất một con bò.
Tuy nhiên, dù bị đày đọa cả về thể xác lẫn tinh thần, Mị vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp của mình. Cô vẫn nhớ về quá khứ tươi đẹp, vẫn khao khát được tự do, được hạnh phúc. Chính tình yêu thương của A Phủ đã giúp Mị thức tỉnh, vượt qua nỗi sợ hãi và sự cam chịu để cùng anh trốn khỏi nhà thống lí.
A Phủ là một chàng trai khỏe mạnh, gan dạ, dũng cảm. Anh sinh ra trong một gia đình nghèo khó, mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Vì lỡ tay làm chết một con bò của nhà thống lí nên A Phủ bị bắt về làm nô lệ cho gia đình này. Cuộc sống của A Phủ ở nhà thống lí cũng vô cùng cực nhọc, vất vả. Anh bị bắt làm việc quần quật suốt ngày đêm, bị đánh đập, chửi bới thậm tệ. Tuy nhiên, A Phủ vẫn luôn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời. Anh thường xuyên trêu chọc Mị, khiến cô dần dần nảy sinh tình cảm với mình.
Tình yêu của Mị và A Phủ là một tình yêu chân thành, mãnh liệt. Họ đến với nhau bằng sự đồng cảm, sẻ chia và thấu hiểu. Tình yêu ấy đã giúp họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách để tìm đến với tự do, hạnh phúc.
Truyện "Vợ chồng A Phủ" đã khắc họa thành công hình ảnh hai nhân vật Mị và A Phủ. Qua đó, tác giả đã lên án chế độ phong kiến miền núi tàn bạo, bất công đã đẩy con người vào cảnh lầm than, khổ cực. Đồng thời, tác giả cũng ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của những người dân lao động Việt Nam, dù trong hoàn cảnh nào cũng luôn giữ vững niềm tin vào cuộc sống và tương lai.