viết bài văn phân tích một tác phẩm thơ trào phúng

Nguyễn Khuyến là nhà thơ lớn cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX của nước ta. Ông có nhiều bài thơ hay, đặc sắc về quê hương làng cảnh, tình bạn, tình yêu... Trong đó nổi bật nhất là chùm thơ thu gồm ba bài: Thu điếu (Câu cá mùa thu), Thu vịnh (Mùa thu làm thơ), Thu ẩm (Uống rượu mùa thu). Ba bài thơ này được đánh giá là những bài thơ tả cảnh ngụ tình đặc sắc của nền văn học trung đại Việt Nam.

Thu điếu cũng như hai bài thơ thu khác trong chùm thơ thu đều được sáng tác ở giai đoạn sau khi Nguyễn Khuyến cáo nghỉ quan về sống ẩn dật ở quê nhà. Đây là thời điểm tâm trạng buồn đau, xót xa trước thực trạng đất nước trên đà suy thoái dưới sự thống trị của thực dân Pháp. Sống giữa làng quê tưởng như yên bình nhưng thật ra cũng không khỏi những lo toan tính toán để đối phó với giặc giã, loạn lạc. Tuy nhiên, đây lại chính là thời kì thi sĩ Nguyễn Khuyến có điều kiện sống gần gũi, gắn bó với thiên nhiên, với làng quê để rồi ông phát hiện và thể hiện cái hồn riêng của cảnh vật đồng quê các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Chùm thơ thu đã ghi lại tâm sự thời thế, tâm trạng cá nhân nhà thơ, đồng thời cho thấy bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp mang nét đặc trưng của làng quê Việt Nam.

Bài thơ Câu cá mùa thu được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với đầy đủ các quy tắc chặt chẽ của nó. Nhưng đọc bài thơ lên ta vẫn cảm nhận được chất giọng rất riêng của Nguyễn Khuyến. Đó là giọng điệu hóm hỉnh, hài hước pha chút lẳng lơ, bỡn cợt. Giọng điệu ấy tạo nên nét độc đáo cho bài thơ, đồng thời giúp người đọc hình dung rõ hơn chân dung tự họa của nhà thơ.

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Bức tranh mùa thu qua ngòi bút của Nguyễn Khuyến được miêu tả vào một buổi sớm mai. Nhà thơ ngồi câu cá nhưng dường như không chú ý đến việc câu cá mà lại dành hết tâm hồn để ngắm cảnh, cảm nhận cảnh thu, hồn thu. Bức tranh mùa thu được khắc họa với những nét đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ với ao nhỏ nước trong veo, thuyền câu bé tí, sóng biếc, lá vàng, tầng mây lơ lửng, ngõ trúc quanh co,... Cảnh sắc mùa thu quen thuộc, giản dị, mộc mạc nhưng vô cùng tươi đẹp, hài hoà và sống động. Đặc biệt, nhà thơ còn diễn tả tinh tế những biến chuyển âm thầm, nhẹ nhàng của cảnh vật từ sóng tới lá, từ tầng mây tới ngõ trúc. Tất cả đều toát lên vẻ tĩnh lặng, thanh sơ, dịu dàng - đặc trưng của mùa thu.

Trong bức tranh mùa thu ấy, con người xuất hiện với tư thế tựa gối ôm cần, buông cần đã lâu nhưng dường như chưa bắt gặp được cảm hứng để thả hồn theo cảnh vật. Con người xuất hiện nhưng lại hòa lẫn vào trong cảnh vật, chỉ còn thấy bóng dáng của một ngư ông đang trầm ngâm, suy nghĩ. Không gian mùa thu vốn tĩnh lặng, thoáng nghe tiếng động của tiếng cá đớp mồi dưới chân bèo càng trở nên tĩnh mịch hơn.

Đọc bài thơ, chúng ta dễ dàng nhận thấy cách gieo vần của bài thơ khá đặc biệt. Vần "eo" là vần trắc, khi kết hợp với thể thơ thất ngôn tạo nên sự khiên cưỡng bắt buộc. Vì vậy, khi đọc bài thơ ta như thấy âm hưởng của sự réo rắt, dồn nén cảm xúc của nhà thơ. Đồng thời cách gieo vần này cũng góp phần khắc hoạ thành công khung cảnh của một buổi câu cá im ắng, tĩnh mịch, phù hợp với tâm trạng u uất, nặng trĩu lòng người.

Có thể nói, bài thơ Câu cá mùa thu là một trong những bài thơ hay nhất của nhà thơ Nguyễn Khuyến viết về mùa thu. Qua bài thơ, người đọc cảm nhận được tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.