câu 1: 1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận 2. Nội dung chính: Văn bản đã phân tích những giá trị nội dung tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh.
câu 2: 1. Câu văn "Trên cái tinh thần lâu dài mãi mãi, văn bia này có tác dụng như một tấm gương soi cho kẻ sĩ xa gần trong cả nước 'trông vào mà phấn chấn hâm mộ, rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua'" sử dụng biện pháp tu từ so sánh. Tác giả so sánh "tác dụng của văn bia" với "tấm gương soi", nhằm nhấn mạnh vai trò to lớn của văn bia đối với việc giáo dục, khích lệ lòng trung quân ái quốc của kẻ sĩ.
2. Biện pháp so sánh này mang lại hiệu quả nghệ thuật:
* Gợi hình: Tạo nên hình ảnh cụ thể, dễ hiểu về tác dụng của văn bia, giúp người đọc dễ dàng hình dung được vai trò của nó.
* Gợi cảm: Thể hiện rõ ràng thái độ tôn vinh, ca ngợi công lao của những bậc hiền tài đã góp phần xây dựng đất nước. Đồng thời, khơi gợi lòng tự hào, trách nhiệm của mỗi người đối với lịch sử và truyền thống dân tộc.
3. Ngoài ra, câu văn còn sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ "tác dụng của văn bia" được lặp lại hai lần, tạo nhịp điệu đều đặn, tăng cường sức biểu đạt, khẳng định giá trị to lớn của văn bia.
câu 3: 1. Giải thích
- Hiền tài: người tài cao, học rộng và có đạo đức.
- Mối liên hệ máu thịt giữa hiền tài với sự còn mất của non sông: Hiền tài là những người góp phần xây dựng đất nước, đưa đất nước phát triển đi lên hay khiến đất nước suy yếu, lụi bại đều phụ thuộc vào hiền tài. 2. Bàn luận - Biểu hiện của mối liên hệ giữa hiền tài với sự còn mất của non sông: + Thời phong kiến, triều đình luôn trọng dụng nhân tài, đề cao vai trò của họ đối với vận mệnh quốc gia. + Trong thời đại ngày nay, Đảng và Nhà nước ta cũng luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, vì vậy đã đào tạo được nhiều nhân tài đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. + Những cá nhân kiệt xuất, những người có đóng góp lớn lao cho xã hội sẽ được vinh danh, được ghi tên tuổi tại các di tích lịch sử, các công trình mang tính biểu tượng,... - Ý nghĩa của việc đề cao mối liên hệ giữa hiền tài với sự còn mất của non sông: + Khẳng định vị trí, vai trò to lớn của hiền tài đối với vận mệnh dân tộc. + Là động lực thúc đẩy con người nỗ lực học tập, tu dưỡng bản thân để trở thành người có ích cho xã hội. + Giúp cho mỗi người sống có trách nhiệm hơn với quê hương, đất nước. 3. Liên hệ bản thân - Mỗi người cần xác định rõ mục tiêu học tập đúng đắn, không ngừng trau dồi tri thức, rèn luyện đạo đức để trở thành người có ích cho xã hội. - Tích cực tham gia các hoạt động xã hội, góp phần xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp.
câu 4: 1. Yêu cầu chung: - Câu hỏi ở mức độ thông hiểu. - Học sinh nêu được nội dung trọng tâm của đoạn trích. - Trình bày rõ ràng, hợp lí, có phân tích, lý giải. 2. Yêu cầu cụ thể: HS nêu được nội dung sau: Văn bia có tác dụng như một tấm gương soi cho kẻ sĩ xa gần vì: + Nó phản chiếu những điều hay lẽ phải, những chuẩn mực đạo đức, những giá trị nhân văn cao đẹp,... nhằm giáo dục, động viên, khích lệ mọi người noi theo. + Tấm gương đó không chỉ sáng tỏ, lung linh mà còn rất chân thực, khách quan bởi nó ghi chép đầy đủ, trung thành những gì đã diễn ra trong quá khứ.
câu 5: Từ đoạn trích trên, em có suy nghĩ về niềm tự hào, tự tin vào sức mạnh và tương lai dân tộc của tuổi trẻ trong cuộc sống hôm nay đó là: Tuổi trẻ ngày nay cần phải biết phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc, không ngừng nỗ lực vươn lên xây dựng quê hương giàu đẹp hơn nữa.