cấu tạo của hệ hô hấp

Uyên Trần Hệ hô hấp của con người là một hệ thống các cơ quan có chức năng trao đổi khí (oxygène và cacbonic) giữa cơ thể và môi trường. Cấu tạo của hệ hô hấp bao gồm các cơ quan chính và các cấu trúc phụ giúp thực hiện chức năng hô hấp.

1. Mũi và hốc mũi

Mũi là bộ phận đầu tiên của hệ hô hấp. Nó có các chức năng:

• Lọc không khí: Mũi có lông mũi và chất nhầy giúp lọc bụi bẩn, vi khuẩn và các tạp chất có trong không khí.
• Làm ấm và làm ẩm không khí: Không khí đi qua mũi sẽ được làm ấm và ẩm trước khi vào phổi.
• Ngửi: Mũi có các tế bào cảm giác giúp phát hiện các mùi.

Hốc mũi chia thành hai phần: một bên mũi phải và một bên mũi trái. Mũi có thể đóng và mở luân phiên mỗi bên để đảm bảo sự lưu thông không khí đều đặn.

2. Họng (Hầu)

Họng là ống dẫn khí nối mũi và miệng với khí quản. Nó có chức năng:

• Chuyển không khí từ mũi và miệng xuống khí quản.
• Đồng thời, họng còn là đường đi của thức ăn. Thức ăn và không khí đi qua họng nhưng được chia ra ở thực quản và khí quản.

Họng có các cơ quan phụ như amidan, giúp bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus.

3. Khí quản

Khí quản là ống dẫn khí nối từ họng xuống phổi. Cấu tạo của khí quản bao gồm:

• Sụn khí quản: Sụn có cấu trúc hình vòng giúp khí quản luôn mở rộng và không bị xẹp.
• Lông và chất nhầy: Lông trong khí quản giúp đẩy bụi bẩn và các chất độc hại ra ngoài.

4. Phế quản

Phế quản là các nhánh phân nhánh từ khí quản, dẫn không khí vào hai phổi. Phế quản chia thành:

• Phế quản chính: Mỗi bên phổi có một phế quản chính, dẫn khí vào phổi.
• Phế quản phụ: Các phế quản chính tiếp tục phân nhánh thành các phế quản nhỏ hơn, dẫn khí đến các tiểu phế quản.

5. Phế nang

Phế nang là các túi nhỏ ở cuối các tiểu phế quản. Đây là nơi diễn ra trao đổi khí giữa không khí và máu. Phế nang có cấu trúc giống như các bóng nhỏ, với một lớp mỏng và một mạng lưới mao mạch dày đặc xung quanh để việc trao đổi oxy và CO2 diễn ra hiệu quả.

6. Phổi

Phổi là cơ quan chính của hệ hô hấp, có cấu trúc chia thành hai phần:

• Phổi trái: Có 2 thùy (do tim chiếm chỗ một phần), nơi nhận và trao đổi khí.
• Phổi phải: Có 3 thùy, lớn hơn phổi trái.

Phổi chứa các phế quản, tiểu phế quản và phế nang, tạo ra một hệ thống mạng lưới các đường dẫn khí giúp không khí đi vào và ra khỏi cơ thể.

7. Cơ hoành

Cơ hoành là cơ chính của quá trình hô hấp, nằm ở dưới phổi, ngăn cách khoang ngực và khoang bụng. Cơ hoành có vai trò:

• Co và giãn để tạo ra sự chênh lệch áp suất trong lồng ngực, từ đó đẩy không khí vào và ra khỏi phổi.
• Khi cơ hoành co, không khí được hút vào phổi (hít vào). Khi cơ hoành giãn, không khí được đẩy ra ngoài (thở ra).

8. Các cơ hô hấp phụ

Bên cạnh cơ hoành, còn có các cơ phụ giúp hỗ trợ hô hấp như các cơ liên sườn (giữa các xương sườn) giúp mở rộng lồng ngực khi hít vào, và các cơ bụng giúp đẩy không khí ra ngoài khi thở ra mạnh.

Quá trình hô hấp

Quá trình hô hấp có thể chia thành ba giai đoạn chính:

1. Hít vào (Inhalation): Không khí được đưa vào phổi qua mũi, họng, khí quản, phế quản và tiểu phế quản, cuối cùng vào phế nang.
2. Trao đổi khí (Gas exchange): Oxy từ không khí đi vào máu qua màng phế nang, còn CO2 từ máu ra ngoài phế nang và được thải ra ngoài cơ thể.
3. Thở ra (Exhalation): CO2 được đẩy ra khỏi phổi và qua các cơ quan dẫn khí (tiểu phế quản, phế quản, khí quản, họng, mũi).

Tóm lại, hệ hô hấp gồm một chuỗi các cơ quan và cấu trúc từ mũi, họng, khí quản, phế quản, phổi, và phế nang, cùng với cơ hoành và các cơ phụ, phối hợp chặt chẽ để thực hiện quá trình hô hấp, cung cấp oxy cho cơ thể và thải CO2 ra ngoài.