Nguyễn Du là một đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới đồng thời cũng là nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn. Truyện Kiều là một tuyệt tác của thi ca Việt Nam, được viết bằng chữ Nôm, gồm 3254 câu thơ lục bát. Tác phẩm kể về cuộc đời và số phận của người con gái tài sắc nhưng bạc mệnh Thúy Kiều. Trong đó, đoạn trích "Chị em Thuý Kiều" đã khắc họa rõ nét chân dung hai chị em Thuý Vân, Thuý Kiều qua bút pháp ước lệ tượng trưng cùng ngôn ngữ giàu chất tạo hình, đặc biệt là miêu tả vẻ đẹp của Thuý Kiều.
Đoạn trích nằm ở phần đầu của tác phẩm, giới thiệu gia cảnh của Kiều. Mở đầu đoạn trích là bốn câu thơ giới thiệu chung về hai chị em Thuý Kiều:
"Đầu lòng hai ả tố nga
Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân
Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười."
Hai chị em Thuý Kiều mang cốt cách thanh cao như cây mai, tâm hồn trong trắng như tuyết. Cả hai đều xinh đẹp, hoàn mĩ nhưng mỗi người lại mang một vẻ riêng. Tiếp đến là tám câu thơ tiếp theo miêu tả vẻ đẹp của Thuý Vân:
"Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da."
Bốn câu thơ đầu tiên gợi lên vẻ đẹp đài các, sang trọng của Thuý Vân. Nàng có khuôn mặt tròn đầy, tươi sáng như ánh trăng rằm, lông mày đậm như con ngài, miệng cười tươi thắm như hoa, giọng nói trong trẻo thốt ra từ hàm răng ngà ngọc. Mái tóc của nàng đen mượt hơn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết. Vẻ đẹp của Thuý Vân sánh với những thứ cao đẹp nhất của thiên nhiên, khiến cho thiên nhiên phải "thua", phải "nhường". Qua bàn tay tài hoa của Nguyễn Du, Thuý Vân hiện lên là một thiếu nữ phúc hậu, đoan trang, quý phái. Bốn câu thơ cuối miêu tả vẻ đẹp của Thuý Vân qua các chi tiết cụ thể, gần gũi với đời thường. Đó là những dự báo trước về tương lai êm ấm, bình lặng của nàng.
Sau khi miêu tả vẻ đẹp của Thuý Vân, Nguyễn Du tập trung vào miêu tả vẻ đẹp của Thuý Kiều trong 12 câu thơ tiếp theo:
"Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai."
Nếu như vẻ đẹp của Thuý Vân được so sánh với những gì cao đẹp nhất của thiên nhiên thì vẻ đẹp của Thuý Kiều còn vượt lên trên mọi vẻ đẹp của thiên nhiên, khiến cho thiên nhiên phải ganh ghét, đố kị. Đôi mắt của nàng trong như làn nước mùa thu, lông mày thanh tú như dáng núi mùa xuân. Vẻ đẹp ấy khiến cho hoa phải ghen tị vì không còn rực rỡ, liễu phải hổ thẹn vì không còn duyên dáng. Vẻ đẹp của Thuý Kiều làm khuynh đảo cả đất trời, khiến cho bao nhiêu người đàn ông phải mê mẩn. Chỉ với vài nét chấm phá, Nguyễn Du đã vẽ nên bức chân dung sống động về vẻ đẹp của Thuý Kiều. Không chỉ vậy, vẻ đẹp của nàng còn ẩn chứa sự thông minh, tài năng hiếm thấy:
"Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm
Cung thương làu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
Khúc nhà tay lựa nên chương
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân."
Thuý Kiều không chỉ xinh đẹp mà còn rất tài giỏi. Nàng thông minh bẩm sinh, am hiểu nhiều môn nghệ thuật như thi hoạ, ca ngâm. Về tài năng, nàng còn giỏi hơn cả những người khác. Nàng thuộc lòng cung thương, đánh đàn Hồ cầm giỏi, sáng tác nhạc hay. Bản nhạc "Bạc mệnh" do nàng tự sáng tác khiến ai nghe cũng phải xót xa, sầu não. Vẻ đẹp của Thuý Kiều là sự kết hợp giữa sắc - tài - tình, khiến cho thiên nhiên phải ghen ghét, đố kị. Nhưng chính vẻ đẹp và tài năng ấy lại dự báo trước về một tương lai bất hạnh, sóng gió của nàng.
Như vậy, qua đoạn trích "Chị em Thuý Kiều", Nguyễn Du đã khắc họa rõ nét chân dung hai chị em Thuý Kiều, Thuý Vân. Mỗi người mang một vẻ đẹp riêng nhưng đều rất hoàn mỹ. Đồng thời, ông cũng dự báo trước về tương lai của họ.