câu 1: Ngôi kể: ngôi thứ nhất Điểm nhìn: người kể xưng "em"
câu 2: 1. Những hình ảnh thiên nhiên được tác giả miêu tả: con đường, dòng sông, bãi cát, cánh đồng, bầu trời đêm, vầng trăng, sao, gió, mưa, sương mù...
câu 3: 1. Phương pháp: căn cứ vào các biện pháp tu từ đã học
- Cách giải:
+ Biện pháp tu từ được sử dụng là so sánh: "sáng trong như một mảnh bạc"
+ Tác dụng: làm nổi bật vẻ đẹp lung linh huyền ảo của ánh trăng đêm khuya. Qua đó thể hiện tình cảm trân trọng, nâng niu của người chiến sĩ đối với thiên nhiên đất nước.
câu 4: Nhận xét: Vẻ đẹp của thiên nhiên và con người được thể hiện qua những hình ảnh thơ mộng, lãng mạn, đầy sức sống. Thiên nhiên như một bức tranh tuyệt đẹp với ánh trăng sáng rực rỡ, dòng sông êm đềm, cây cối xanh tươi. Con người cũng mang vẻ đẹp thanh tao, dịu dàng, tràn đầy tình cảm.
câu 5: 1. Yêu cầu về kĩ năng:
- Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học.
- Bố cục và hệ thống ý sáng rõ.
- Biết vận dụng, phối hợp nhiều thao tác nghị luận.
- Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; trình bày bài rõ ràng.
2. Yêu cầu về nội dung:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo những nội dung cơ bản sau:
* Giới thiệu chung:
- Tác giả Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại. Ông được coi là "người kế tục xuất sắc những bậc thầy của nền tiểu thuyết Việt Nam" và là "một trong số những người đi đầu và tiêu biểu nhất cho sự đổi mới văn học".
- Truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông viết về đề tài thanh niên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
* Phân tích:
- Tình huống truyện độc đáo:
+ Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa Phương Định và anh tân binh trên chuyến xe qua sông Mã.
+ Anh tân binh kể lại câu chuyện về cô gái lái xe tên Thảo, người đã dũng cảm vượt qua mưa bom bão đạn để đưa đoàn xe vào tận nơi tập kết an toàn.
=> Tình huống truyện giúp bộc lộ vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Phương Định, đặc biệt là lòng dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng hi sinh vì nhiệm vụ cao cả.
- Vẻ đẹp tâm hồn của Phương Định:
+ Lòng dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng hi sinh vì nhiệm vụ cao cả:
++ Phương Định cùng đồng đội sống và chiến đấu ở một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn đầy khói lửa. Công việc của họ là phá bom, đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom thông đường cho đoàn xe ra mặt trận. Đó là công việc mạo hiểm, căng thẳng và đòi hỏi sự bình tĩnh, can đảm rất lớn.
++ Trong lần phá bom ở cao điểm, khi nghe tiếng máy bay trinh sát rè rè, rồi hai quả bom nổ chậm nằm chắn ngang đường, Phương Định vẫn giữ bình tĩnh để hoàn thành nhiệm vụ. Cô không hề sợ hãi mà chỉ nghĩ đến việc làm sao để cho xe qua được an toàn. Khi phá bom, Phương Định cũng hết sức cẩn thận, tỉ mỉ: "Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom...dùng lưỡi xẻng cổ động nhẹ vỏ quả bom..". Từng hành động của Phương Định đều toát lên vẻ đẹp của lòng dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng hi sinh vì nhiệm vụ cao cả.
+ Tinh thần trách nhiệm cao với công việc:
++ Phương Định luôn tự hào về công việc mình đang làm dù nó vô cùng khó khăn, gian khổ. Cô coi đó là niềm vui, niềm tự hào của tuổi trẻ: "Chúng tôi đi khắp các ngả đường dọc ngang để nối lại con đường cho những đoàn xe đi qua..."
++ Dù phải đối mặt với cái chết nhưng Phương Định vẫn quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ: "Tôi có nghĩ đến cái chết nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể...Dầu sao, tôi cũng không sợ chết...Điều quan trọng nhất bây giờ là liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?"
+ Sự nhạy cảm, lãng mạn của người con gái Hà Nội:
++ Phương Định là một cô gái Hà Nội xinh đẹp, trẻ trung, giàu cá tính. Cô thường hay hát, thích ngắm mình trong gương, thích làm duyên. Cô cũng rất nhạy cảm và hay mơ mộng.
++ Giữa chiến trường ác liệt, Phương Định vẫn giữ được nét hồn nhiên, trong sáng của tuổi trẻ. Cô thường hát để quên đi những vất vả, gian khổ của cuộc sống chiến trường. Cô cũng hay nhớ về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ, của quê hương.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
+ Xây dựng nhân vật thông qua lời nói, hành động, suy nghĩ.
+ Sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống hàng ngày.
+ Kết hợp giữa miêu tả ngoại hình và nội tâm nhân vật.
* Đánh giá:
- Vẻ đẹp tâm hồn của Phương Định là vẻ đẹp tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Họ là những người trẻ tuổi, đầy nhiệt huyết, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc.
- Qua nhân vật Phương Định, Nguyễn Minh Châu muốn ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của thế hệ trẻ Việt Nam thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đồng thời, ông cũng khẳng định vai trò to lớn của thế hệ trẻ trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.