Nguyễn Bính (1918 – 1966) tên khai sinh là Nguyễn Bính Thuyết, sinh tại thôn Thiệu Vịnh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, trong một gia đình nhà Nho nghèo. Mồ côi mẹ từ lúc còn nằm nôi, lên 10 tuổi Nguyễn Bính đã phải theo anh là Nguyễn Mạnh Phác (nhà văn Trúc Đường) ra Hà Nội giúp nhau kiếm sống. Nguyễn Bính ba lần vào Nam, để lánh chuyện bị chính quyền Pháp làm khó dễ. Nguyễn Bính đã đổi tên trong căn cước thành Nguyễn Bính Thuyết. Nguyễn Bính làm thơ khá sớm. Cô hái mơ là bài thơ dăng báo đầu tiên. Năm 1937, ông được giải thưởng Tự lực Văn đoàn vơi tập thơ Tâm hồn tôi. Từ đó, người đọc quý mến Nguyễn Bính bởi ông đã tạo được phong vị thơ đặc biệt cho mình: phong vị lục bát ca dao. Bài thơ Xuôi đò của Nguyễn Bính là một bài thơ hay, mang đậm phong cách sáng tác của nhà thơ. Bài thơ nói về tâm trạng của nhân vật trữ tình trên đường rời xa quê hương.
“Hôm nay dưới bến xuôi đò
Thương nhau qua cửa tò vò nhìn nhau
Anh đi đấy, anh về đâu?
Cánh buồm nâu, cánh buồm nâu, cánh buồm…”
Hình ảnh “cánh buồm nâu” được nhắc đến ở cuối khổ thơ thứ hai và khổ thơ thứ ba của bài thơ đã gợi lên bao suy nghĩ, liên tưởng thú vị về ý nghĩa biểu tượng của nó. Trong bài thơ, hình ảnh này được lặp lại hai lần với sắc thái và ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Lần thứ nhất, hình ảnh “cánh buồm nâu” xuất hiện trong cụm từ lặp “cánh buồm nâu”, đứng ở vị trí đầu câu thơ, ngay sau đại từ phiếm chỉ “anh”. Vì thế, nó trở thành một tế bào độc lập của câu thơ, có khả năng gợi mở những liên tưởng phong phú cho người đọc. Trước hết, đó là hình ảnh thực, là cánh buồm nâu trên những con thuyền chở khách nơi sông nước mênh mông. Nhưng đó cũng là hình ảnh mang tính biểu tượng. Đó là cánh buồm khao khát vươn tới những vùng đất mới, là cánh buồm chở theo bao ước mơ, hi vọng của chàng trai ra khỏi ngôi làng nhỏ bé, đến với những miền đất xa xôi. Đồng thời, hình ảnh này cũng là biểu tượng cho nỗi nhớ nhung da diết của cô gái dành cho chàng trai. Như vậy, nếu ở lần thứ nhất, hình ảnh “cánh buồm nâu” chủ yếu mang ý nghĩa tả thực thì ở lần thứ hai, nó mang ý nghĩa biểu tượng, bộc lộ trực tiếp tình cảm, nỗi lòng của cô gái.
Bài thơ Xuôi đò của Nguyễn Bính là một bài thơ hay, mang đậm phong cách sáng tác của nhà thơ. Bài thơ nói về tâm trạng của nhân vật trữ tình trên đường rời xa quê hương. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một người con gái đang trên đường rời xa quê hương để đến một nơi xa lạ. Cô gái mang trong mình nỗi buồn man mác, bâng khuâng khi phải xa lìa mảnh đất quê hương thân yêu. Nỗi buồn ấy được thể hiện qua những hình ảnh thơ giản dị, mộc mạc nhưng đầy ám ảnh. Hình ảnh “cánh buồm nâu” được lặp lại hai lần trong bài thơ, mỗi lần mang một ý nghĩa riêng. Ở lần thứ nhất, hình ảnh này xuất hiện trong câu thơ “Hôm nay dưới bến xuôi đò/ Thương nhau qua cửa tò vò nhìn nhau”. Đây là hình ảnh thực, miêu tả cảnh những chiếc thuyền xuôi dòng sông. Cánh buồm nâu là biểu tượng của quê hương, của những con người lao động cần cù, chịu thương chịu khó. Nó cũng là hình ảnh gợi lên nỗi nhớ quê hương da diết của cô gái. Còn ở lần thứ hai, hình ảnh “cánh buồm nâu” xuất hiện trong câu thơ “Anh đi đấy, anh về đâu/ Cánh buồm nâu, cánh buồm nâu, cánh buồm…”. Đây là hình ảnh mang tính biểu tượng, thể hiện tâm trạng bâng khuâng, tiếc nuối của cô gái khi phải xa lìa người yêu. Cô gái tự hỏi người yêu sẽ đi đâu, liệu có gặp lại nhau nữa hay không. Hình ảnh “cánh buồm nâu” như một lời khẳng định chắc nịch rằng người yêu vẫn luôn ở bên cạnh cô, dù cho họ có ở bất cứ nơi đâu.
Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc như điệp ngữ, ẩn dụ,... góp phần làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ. Điệp ngữ “cánh buồm nâu” được lặp lại hai lần trong bài thơ, tạo nên nhịp điệu đều đặn, du dương, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của hình ảnh này trong tâm trí của nhân vật trữ tình. Ẩn dụ “cánh buồm nâu” là hình ảnh ẩn dụ cho nỗi nhớ quê hương, cho tình yêu đôi lứa.
Như vậy, bài thơ Xuôi đò của Nguyễn Bính là một bài thơ hay, mang đậm phong cách sáng tác của nhà thơ. Bài thơ đã thể hiện một cách tinh tế và sâu sắc tâm trạng của nhân vật trữ tình trên đường rời xa quê hương. Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc bâng khuâng, tiếc nuối.
Có thể nói, bài thơ Xuôi đò là một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Nguyễn Bính. Bài thơ đã thể hiện một cách tinh tế và sâu sắc tâm trạng của nhân vật trữ tình trên đường rời xa quê hương. Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc bâng khuâng, tiếc nuối.