Tác giả Nguyễn Đình Cường sinh năm 1954 tại Hà Nam. Ông xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo, đông anh em. Năm 1970, khi mới 16 tuổi, ông đã xung phong lên đường nhập ngũ, tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Sau khi đất nước thống nhất, ông tiếp tục công tác trong quân đội cho đến khi nghỉ hưu với quân hàm Trung tá.
Bài thơ "Cạnh Mẹ Cha Ta Lại Được Vuông Tròn" là một tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ Nguyễn Đình Cường, thể hiện tình cảm sâu sắc của ông dành cho cha mẹ. Nhan đề bài thơ đã gợi mở về chủ đề chính là tình cảm gia đình, sự hy sinh của cha mẹ và ước nguyện được trở về bên cạnh họ.
Khổ thơ đầu tiên của bài thơ "Cạnh Mẹ Cha Ta Lại Được Vuông Tròn" đã khắc họa hình ảnh người con trai phải tạm biệt cha mẹ để lên đường tham gia chiến đấu. Người con trai đã khóc nức nở, nước mắt chảy ngược vào tim, bởi anh biết rằng phía trước là bao nhiêu khó khăn, gian khổ đang chờ đợi. Tuy nhiên, anh vẫn quyết tâm lên đường vì muốn mang lại hòa bình, độc lập cho Tổ quốc.
Hình ảnh “vuông tròn” trong khổ thơ đầu tiên có thể hiểu là sự trọn vẹn, hạnh phúc khi được sum họp cùng gia đình. Người con trai mong muốn sau khi hoàn thành nhiệm vụ sẽ được trở về bên cạnh cha mẹ, được sống trong vòng tay yêu thương của họ.
Khổ thơ thứ hai của bài thơ đã miêu tả cuộc sống vất vả của cha mẹ trong thời kỳ đất nước bị chia cắt. Cha mẹ phải lao động cật lực, chịu đựng bao nhiêu khó khăn, gian khổ để nuôi con khôn lớn. Họ luôn ngóng chờ con trở về, dù con đã trưởng thành và có cuộc sống riêng.
“Mẹ nằm mơ giữa giấc ngủ ban ngày
Con vẫn trẻ tuổi đôi mươi phơi phới
Rồi như thể cha vẫn ngồi chờ đợi
Bữa cơm trưa sau những buổi cày, bừa”
Trong khổ thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh để nhấn mạnh sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ. Cha mẹ giống như những người lính trên chiến trường, luôn phải đối mặt với hiểm nguy, gian khổ. Họ cũng là những người lính trên mặt trận hậu phương, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của dân tộc.
Khổ thơ cuối cùng của bài thơ đã thể hiện niềm tin của người con trai vào tương lai tươi sáng của đất nước. Anh tin rằng một ngày nào đó, đất nước sẽ thống nhất, anh sẽ được trở về bên cạnh cha mẹ, được sống trong vòng tay yêu thương của họ.
“Vui sướng quá mẹ ơi, con đã thắng trận
Trên đường dài con bước vội vàng quay lại
Ôi mẹ cha, con đã về đây rồi ạ!”
Trong khổ thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ để thể hiện niềm vui sướng của người con trai khi được trở về bên cạnh cha mẹ. Anh so sánh niềm vui ấy với “vui sướng quá”, “đường dài con bước vội vàng”. Điều này cho thấy anh rất háo hức, mong chờ được gặp lại cha mẹ.
Tóm lại, bài thơ "Cạnh Mẹ Cha Ta Lại Được Vuông Tròn" là một bài thơ hay, giàu cảm xúc, thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả dành cho cha mẹ. Bài thơ đã khắc họa thành công hình ảnh người con trai lên đường tham gia chiến đấu, sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ và niềm vui sướng của người con trai khi được trở về bên cạnh họ.
Về nghệ thuật, bài thơ được viết theo thể thơ tự do, ngôn ngữ giản dị, chân thành, giàu cảm xúc. Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ,... để làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ.
Về nội dung, bài thơ thể hiện tình cảm gia đình thiêng liêng, cao quý. Tình cảm ấy là nguồn động lực to lớn giúp người con trai vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để hoàn thành nhiệm vụ. Đồng thời, bài thơ cũng nhắc nhở mỗi chúng ta hãy trân trọng tình cảm gia đình, hãy luôn yêu thương, kính trọng cha mẹ.