giải chi tiết

Nguyễn Kiều

Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ trên.

Bài thơ trên được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Đây là thể thơ cổ điển của văn học Trung Quốc, được du nhập và phổ biến trong văn học Việt Nam, mỗi câu có bảy chữ, bốn câu đầu thường được cấu trúc theo quy luật của luật Đường, và các câu sau có tính chất đối xứng về vần và nhịp.

Câu 2. Chỉ ra những câu thơ mà tác giả có vận dụng tục ngữ dân gian trong đoạn thơ thứ (2). Phân tích tác dụng của cách vận dụng tục ngữ dân gian trong đoạn thơ thứ (2).

Trong đoạn thơ thứ (2), tác giả đã vận dụng những câu tục ngữ dân gian nổi tiếng như:

• "Rách cho thơm, dẫu đói thì phải sạch" – Câu này vận dụng câu tục ngữ "Rách cho thơm" (tức là dù nghèo, dù khó khăn, nhưng phải giữ gìn phẩm hạnh, giữ gìn sự trong sạch).
• "Oán bên lòng, ơn khắc dạ đừng quên" – Đây là cách diễn đạt giống câu tục ngữ "Oán thù hận nhớ, ân nghĩa khắc ghi". Tục ngữ này nói về việc giữ lòng biết ơn với những người giúp đỡ mình, đồng thời cũng không quên những người làm tổn thương mình.

Tác dụng của cách vận dụng tục ngữ dân gian: Việc vận dụng tục ngữ trong bài thơ làm cho bài thơ thêm phần gần gũi với đời sống và dễ tiếp cận với người đọc. Tục ngữ là những lời dạy được đúc kết từ kinh nghiệm sống của dân gian, vì vậy khi tác giả sử dụng, nó giúp tăng tính thuyết phục và giá trị nhân văn trong lời dạy của người cha. Những câu tục ngữ này như là những bài học, lời nhắc nhở giản dị nhưng sâu sắc về cách sống đẹp, sống có đạo đức.

Câu 3. Chỉ ra BPTT ẩn dụ trong khổ thơ (2) và phân tích tác dụng.

BPTT ẩn dụ trong khổ thơ thứ (2) có thể thấy ở câu thơ:

• "Cần gỗ tốt, nước sơn còn phải tốt": Đây là một ẩn dụ rất đặc sắc. Câu "gỗ tốt" ám chỉ phẩm chất bên trong, còn "nước sơn" ám chỉ vẻ ngoài, lớp vỏ bên ngoài. Câu thơ muốn nói rằng không chỉ cần có phẩm hạnh tốt đẹp (gỗ tốt) mà bên ngoài, hình thức cũng cần phải tốt, thể hiện sự hoàn thiện từ trong ra ngoài.

Tác dụng của ẩn dụ: Việc sử dụng ẩn dụ giúp tác giả khéo léo gửi gắm thông điệp về sự quan trọng của phẩm hạnh nội tâm và sự hoàn thiện bề ngoài trong cuộc sống. Đây là một lời nhắc nhở về việc duy trì sự đồng nhất giữa phẩm chất và hình thức trong mỗi con người.

Câu 4. Em hiểu như thế nào về lời tâm sự của người cha với con trong đoạn thơ thứ (1) của văn bản?

Trong đoạn thơ thứ (1), người cha đang nhắn nhủ con về những giá trị sống trong cuộc đời. "Ở quanh con, người tử tế vẫn nhiều" – là lời động viên rằng dù trong xã hội có những khó khăn, vất vả, nhưng vẫn có rất nhiều người tốt, đầy nhân ái xung quanh con. "Vẫn còn có bao điều tốt đẹp" là sự khẳng định rằng cuộc sống vẫn còn rất nhiều điều đáng tin cậy và tốt đẹp, điều quan trọng là con cần giữ vững niềm tin vào những điều tốt đẹp ấy. Lời khuyên "Xa danh lợi hãy chịu nhiều thua thiệt" thể hiện sự nhắc nhở con không nên chạy theo danh lợi, mà nên chọn sống đúng với đạo đức, làm những việc có ích cho xã hội. Cuối cùng, "Hãy vì người, nếu mong họ vì con" là lời dạy về lòng nhân ái, rằng con phải sống vì người khác, giúp đỡ người khác thì mới mong được sự giúp đỡ từ cộng đồng khi cần thiết.

Câu 5. Từ lời tâm sự “nói với con” của nhà thơ được thể hiện trong văn bản, em rút ra những bài học ý nghĩa nào trong cuộc sống?

Từ lời tâm sự của người cha trong bài thơ, em rút ra được những bài học quý giá trong cuộc sống:

1. Lòng nhân ái và sự tử tế: Sống trong xã hội này, chúng ta cần có lòng nhân ái, biết sống vì người khác và không chỉ nghĩ cho bản thân. Sự tử tế không chỉ là giúp đỡ người khác mà còn là một phần trong phẩm hạnh của mỗi con người.
2. Không chạy theo danh lợi: Cuộc sống không phải lúc nào cũng chỉ có danh vọng và tiền bạc. Chúng ta cần tìm kiếm những giá trị bền vững, sống chân thành, và biết dừng lại khi cần thiết, không để cho danh lợi làm thay đổi bản chất của mình.
3. Sự kiên cường và tự lập: Khi vấp ngã, chúng ta cần tự đứng dậy và tiếp tục chiến đấu, không dễ dàng bỏ cuộc. Đây là một bài học về sự kiên cường và độc lập trong cuộc sống.

Phần 2: Viết đoạn văn nêu suy nghĩ của em về bài học cuộc sống gửi trong khổ cuối bài thơ phần đọc hiểu.

Khổ cuối bài thơ với câu thơ "Nếu vấp ngã, con tự mình đứng dậy / Muốn tập bơi, cứ nhảy xuống giữa dòng" là một bài học về sự kiên cường, tự lập và dũng cảm trong cuộc sống. Bài học này nhấn mạnh rằng cuộc sống không phải lúc nào cũng bằng phẳng, và khi đối mặt với khó khăn, chúng ta không thể trông chờ vào sự giúp đỡ của người khác mà phải tự đứng dậy, vượt qua thử thách. Tương tự như việc học bơi, nếu không dám nhảy xuống nước, chúng ta sẽ không bao giờ biết bơi. Điều này cũng ám chỉ rằng để trưởng thành và thành công trong cuộc sống, chúng ta phải sẵn sàng đối diện với những thử thách và dám thử sức mình. Sự kiên cường và lòng dũng cảm là chìa khóa để mỗi người có thể vượt qua gian khó và tìm được con đường đúng đắn.