phân tích bài thơ "Qủa Mít" của Hồ Xuân Hương Thân em như quả mít trên cây, Da nó xù xì múi nó dày. Quân tử có thương thì đóng cọc, Xin đừng mân mó nhựa ra tay.

Trong kho tàng văn học Việt Nam, nếu nói về thơ trào phúng ta sẽ nhớ ngay tới Tú Xương với những tiếng cười đả kích sâu cay còn khi nhắc đến thơ trữ tình sẽ chẳng ai quên được Hồ Xuân Hương cùng với những vần thơ man mác nỗi niềm. Nhưng bà không chỉ dừng lại ở đó, mà còn thử sức mình ở mảng thơ châm biếm, giễu cợt những thói hư tật xấu của những kẻ giàu sang, hãnh tiến trong xã hội đương thời. Và đặc biệt hơn cả, bà đã đưa cái nhìn ấy vào trong Quả mít - một trong những bài thơ tiêu biểu cho lối thơ trào phúng của Hồ Xuân Hương.

Bài thơ mở đầu bằng hai câu thơ với giọng điệu hết sức tự nhiên, bình dị như lời của một bà già nhà quê, gợi lên hình ảnh của một trái mít:

"Thân em như quả mít trên cây
Da nó xù xì, múi nó dày."

Hình ảnh quả mít được miêu tả rất chân thực, tỉ mỉ từng chi tiết, vừa đặc trưng, vừa trần trụi. Nhà thơ đã chạm đúng vào cái "linh hồn" của sự vật, khơi đúng cái thần thái của sự vật. Đó là cái "xù xì" của lớp vỏ, cái "dày" của múi mít bên trong. Những nét đặc trưng ấy của quả mít hoàn toàn không mang tính ước lệ nữa mà chính là cái thực của đời sống hàng ngày. Chính vì vậy, quả mít trở thành một hình ảnh ẩn dụ cho chính cái cơ thể và tính cách của người phụ nữ. Một cơ thể với làn da không mấy mịn màng, thậm chí là thô ráp, xù xì nhưng bên trong lại ngọt ngào, thơm phức. Đó chính là vẻ đẹp thật sự của người phụ nữ Việt Nam - những con người tuy không hoàn hảo nhưng luôn giữ được những phẩm chất tốt đẹp bên trong.

Không chỉ vậy, cách nhà thơ gọi sự vật ở đây cũng hết sức tự nhiên, thân mật. Hai tiếng "thân em" vốn là cụm từ quen thuộc trong ca dao dân ca, khi dùng cho sự vật khiến nó trở nên gần gũi, mềm mại hơn. Đồng thời, cách xưng hô ấy cũng ngầm chỉ chủ thể ở đây chính là người phụ nữ. Cách ví von quả mít với người phụ nữ cũng thật trực tiếp, táo bạo nhưng cũng hết sức duyên dáng, đầy tự hào. Điều này cho thấy, dù là một quả mít bình thường nhưng nếu biết cách nhìn nhận và đánh giá nó thì sẽ thấy được vẻ đẹp riêng, tiềm ẩn ở bên trong.

Cách sử dụng ngôn ngữ dân gian, cụ thể ở đây là thành ngữ "xù xì", "múi nó dày" càng làm tăng thêm sắc thái dân gian, bình dị cho bài thơ. Đồng thời, làm nổi bật lên sự khéo léo, tinh tế của nhà thơ trong việc sử dụng từ ngữ.

Nhưng bên cạnh đó, bài thơ còn mang hàm ý phê phán nhẹ nhàng những người phụ nữ không biết làm đẹp cho mình, cứ mãi giữ cái vẻ xù xì, gai góc, không chịu lột bỏ lớp vỏ xù xì bên ngoài để khoe hương thơm ngọt ngào, hấp dẫn ở bên trong. Qua đó, cũng khẳng định giá trị, vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ đánh giá qua vẻ bề ngoài mà còn ở phẩm chất tốt đẹp bên trong.

Với ngôn ngữ dân gian, hình ảnh đơn giản, quen thuộc cùng cách nói ẩn dụ, bài thơ Quả mít đã đem đến cho người đọc những tiếng cười giải trí lành mạnh nhưng cũng có ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng những người phụ nữ không chịu chăm chút cho bản thân, làm mất đi vẻ đẹp vốn có của người phụ nữ Việt Nam. Đồng thời, khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ ở vẻ bề ngoài mà còn ở phẩm chất tốt đẹp bên trong. Tất cả điều này đều là những đặc trưng trong phong cách sáng tác của "Bà Chúa Thơ Nôm".