Nhà thơ Lê Anh Xuân tên thật là Ca Lê Hiến, sinh ngày 05/6/1940 tại xã Tân Thành, tỉnh Mỹ Tho (nay thuộc huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre). Ông xuất thân trong một gia đình tri thức yêu nước. Sau khi tốt nghiệp khoa Lịch sử Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông về Nam tham gia hoạt động cách mạng. Lê Anh Xuân đã từng bị bắt giam tại nhà tù Phú Tài (Bình Định), sau đó vượt ngục thành công. Trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, ông đã anh dũng hi sinh trên chiến trường Sài Gòn vào ngày 24/5/1968.
Lê Anh Xuân bước vào làng thơ Việt Nam với tâm hồn của một người trí thức yêu nước nồng nàn, thiết tha, mang trái tim tràn đầy xúc cảm khi ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, con người và sự mất mát lớn lao của chiến tranh. Thơ ông giản dị nhưng vô cùng sâu lắng, thể hiện rõ nét đặc trưng của văn hóa Nam Bộ. Một số tác phẩm tiêu biểu của Lê Anh Xuân gồm có: Chiến thắng Tây Nguyên (trường ca, 1964); Hoa dừa (tập thơ, 1968); Nguyễn Văn Trỗi (thơ, 1968)...
Bài thơ Trở về quê nội được rút ra từ tập thơ Hoa dừa của Lê Anh Xuân, sáng tác năm 1967 - giai đoạn miền Nam đang trải qua mùa ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ xâm lược. Lúc bấy giờ, hàng triệu thanh niên miền Bắc đã lên đường nhập ngũ, chia lửa với đồng bào miền Nam ruột thịt. Bao lớp trai trẻ đã ngã xuống nơi chiến trường cam go, nhưng họ vẫn giữ trọn niềm tin sắt son dành cho Đảng và Bác Hồ.
Trong số đó có chàng thi sĩ lãng mạn Lê Anh Xuân. Trước ngày lên đường, ông đã viết nên những vần thơ cuối cùng, thể hiện nỗi nhớ thương da diết, khắc khoải khi sắp rời xa quê hương. Đó cũng là nguồn cảm hứng để tác giả viết nên bài thơ Trở về quê nội.
Qua bài thơ, ta thấy được nỗi nhớ quê hương da diết, khắc khoải khôn nguôi của tác giả. Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, là nơi lưu giữ những kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp. Khi trưởng thành, phải rời xa quê hương để đi học rồi tham gia chiến đấu, Lê Anh Xuân không khỏi bồi hồi, xúc động. Những hình ảnh quen thuộc của dòng sông, cánh đồng, lũy tre xanh,... luôn hiện hữu trong tâm trí ông.
Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện tình cảm gia đình thiêng liêng, sâu nặng. Mẹ già, mái tranh nghèo, cây đa ngàn tuổi,... là những hình ảnh gợi lên tình cảm gia đình ấm áp, sum vầy. Tác giả mong muốn được trở về thăm quê hương, gặp lại người thân sau bao năm xa cách.
Ngoài ra, bài thơ còn thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu của người lính. Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách nơi chiến trường, nhưng họ vẫn luôn giữ vững niềm tin vào tương lai tươi sáng của dân tộc. Họ sẵn sàng hi sinh xương máu để bảo vệ quê hương, đất nước.
Có thể nói, bài thơ Trở về quê nội là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa. Qua bài thơ, chúng ta càng thêm trân trọng những giá trị cao cả của cuộc sống, hiểu hơn về tình yêu quê hương, đất nước của thế hệ cha anh đi trước. Đồng thời, bài thơ cũng góp phần khẳng định tài năng của nhà thơ Lê Anh Xuân - một trong những cây bút xuất sắc của nền thơ ca cách mạng Việt Nam.
Tóm lại, bài thơ Trở về quê nội của Lê Anh Xuân là một tác phẩm giàu ý nghĩa, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần chiến đấu của người lính. Bài thơ đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả, khơi gợi trong họ niềm tự hào về truyền thống yêu nước của dân tộc.