Nguyễn Du đã từng nói " Thúy Kiều khóc Đạm Tiên", có lẽ bởi ông thấu hiểu được nỗi đau của người con gái tài hoa bạc mệnh ấy hơn ai hết. Đoạn trích "Nỗi thương mình" chính là một minh chứng tiêu biểu nhất cho sự thấu hiểu đó của đại thi hào dân tộc. Sau bao sóng gió, bôn ba vì cuộc sống, Kiều rơi vào lầu xanh lần thứ hai và tại đây nàng đã có những phút tự soi xét, tự nhìn lại chính mình. Mở đầu đoạn thơ là hình ảnh cô đơn, lạc lõng của Kiều giữa chốn lầu xanh xa lạ: "Biết bao bướm lả ong lơi/ Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm". Hình ảnh ẩn dụ quen thuộc "bướm lả ong lơi" gợi ra khung cảnh vốn có ở chốn lầu xanh - nơi mà những kĩ nữ như Kiều tiếp khách liên miên, người này đi thì kẻ khác lại đến, không bao giờ ngơi nghỉ. Câu thơ thứ hai với việc sử dụng dày đặc các số từ chỉ lượng cụ thể "đầy tháng", "suốt đêm" diễn tả cuộc ăn chơi triền miên, rằm tháng riêng không ngừng nghỉ, bất tận của những kẻ lắm tiền nhiều của, thích khoe khoang. Giữa cái không khí ồn ào, náo nhiệt ấy, Kiều hiện lên thật nhỏ bé, yếu ớt, lạc lõng đến tội nghiệp. Nàng dường như đang cố gắng vùng vẫy thoát khỏi bể khổ nhưng càng vùng vẫy lại càng bị nhấn chìm sâu hơn xuống đáy biển cả. Những tưởng như tiếng đàn, tiếng hát, sắc đẹp của nàng sẽ đổi lấy được cuộc sống ấm êm, hạnh phúc nhưng tất cả chỉ là dối trá, lừa lọc. Càng vùng vẫy, nàng càng bị cuốn sâu vào vòng xoáy của chốn lầu xanh nhơ nhớp, bẩn thỉu. Trong hoàn cảnh ấy, nàng chỉ còn biết gửi gắm tâm sự, giãi bày lòng mình vào thiên nhiên, vào quá khứ tươi đẹp trước kia: "Dập dìu lá gió cành chim/ Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh". Hai câu thơ gợi khung cảnh chốn lầu xanh vô cùng sống động, rộn rã. Ở đó có đủ các loại người, đủ mọi âm thanh, màu sắc, hình ảnh. Thế nhưng, dù cố vui vẻ, giả vờ thì Kiều vẫn không thể nào che giấu được nỗi đau đớn, tủi hổ đang trào dâng trong lòng mình. Nàng chua xót nhớ lại quãng thời gian tươi đẹp trước kia, khi còn được ở bên cạnh cha mẹ: "Khi sao phong gấm rủ là/ Giờ sao tan tác như hoa giữa đường". Một loạt các từ tình thái "khi sao", "giờ sao" vừa diễn tả sự đối lập gay gắt giữa quá khứ và thực tại, vừa là lời than thở đầy đau đớn của người con gái trẻ tuổi phải chịu nhiều bất công, ngang trái. Tuổi xuân của nàng giống như đóa hoa đẹp đẽ nở giữa đường bị người ta dẫm đạp lên, chà đạp dưới bàn chân nhơ bẩn. Nỗi đau ấy như dồn nén, ứ đọng lại để rồi tuôn chảy thành dòng nước mắt nóng hổi trên gò má: "Mặt sao dày gió dạn sương/ Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!". Các cụm từ "dày gió dạn sương", "bướm chán ong chường" đều mang tính chất ví von, ẩn dụ cao độ, diễn tả cuộc sống buông thả, tha hóa đến tột cùng của những kĩ nữ nơi lầu xanh. Họ vui chơi, hưởng lạc đến mức trở nên chai lì, mất hết cảm giác, ân hận về những việc làm sai trái, trái với đạo đức, lương tâm của bản thân. Đọc những câu thơ trên, ta không chỉ cảm nhận được nỗi đau đớn, tủi nhục của Kiều mà còn thấy được tấm lòng đồng cảm, sẻ chia sâu sắc của nhà thơ dành cho nhân vật của mình.