Phân tích những ý chính của bài thơ Tây Tiến

Quang Dũng là nhà thơ lãng mạn, tài hoa. Bài thơ Tây Tiến là bài thơ tiêu biểu cho sáng tác của Quang Dũng. Quang Dũng viết Tây Tiến vào năm 1948, tại Phù Lưu Chanh, một làng ven con sông Đáy hiền hòa. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ đồng đội thân thương, nhớ đoàn binh Tây Tiến, nhớ bản mường và núi rừng miền Tây, nhớ kỉ niệm đẹp một thời trận mạc... Nói về nỗi nhớ ấy, bài thơ đã ghi lại hào khí lãng mạn của tuổi trẻ Việt Nam, của “bao chiến sĩ anh hùng” trong buổi đầu kháng chiến chống Pháp vô cùng gian khổ mà vinh quang.
Thơ ca thời kháng chiến khi viết về người lính thường gắn với những mất mát, hi sinh. Nhưng ít khi nói về sự hi sinh một cách trực tiếp và cụ thể như bốn câu thơ sau đây:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
“Đoàn binh không mọc tóc”, “quân xanh màu lá”, hai câu thơ cho ta thấy hình ảnh của người lính Tây Tiến thật lạ lùng. Không phải là những chàng trai đô con, khỏe mạnh, cường tráng mà ngược lại họ gầy gò, ốm yếu, xanh xao. Cái màu xanh ấy do nắng gió miền Tây gây nên hay đó là màu áo rách, vá nẫu vì bom đạn quân thù? Cũng có thể đó là cái xanh xao vì sốt rét rừng của các chiến sĩ Tây Tiến.
Câu thơ thứ hai làm rõ nét hơn cái dị dạng của người lính Tây Tiến. Chữ “dữ” làm đậm thêm cái oai phong, lẫm liệt của họ. Cái vẻ xanh xao vì đói khát, vì sốt rét của họ càng trở nên oai phong vì cuồn cuộn trong người họ dạt dào sức sống và lòng căm thù. Hai câu thơ sau tô đậm thêm cái oai phong, lẫm liệt của người lính Tây Tiến. Ta bắt gặp ở đây một hình ảnh quen thuộc thường thấy trong thơ ca một thời:
Rách áo quần vá
Lấm lưng bèo
(Đồng chí – Chính Hữu)
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
(Tây Tiến – Quang Dũng)
Hai chữ mắt trừng như khắc sâu vào hiện thực kháng chiến. Mắt trừng là đôi mắt rộng mở, tỉnh táo, quyết tâm giết giặc. Đôi mắt ấy mở to nhìn thẳng vào kẻ thù, không chút run sợ. Đôi mắt ấy còn ánh lên niềm căm thù sâu sắc.
Người lính Tây Tiến mang một tâm hồn trẻ trung, giàu mơ ước, yêu đời. Vì vậy, họ không ngại ngần khi nói tới cái chết. Cái chết mờ nhạt đi, bị che lấp bởi lí tưởng chiến đấu. Anh bạn dãi dầu không bước nữa là hình ảnh một người lính mệt mỏi, gục ngã vì chặng đường hành quân quá dài, quá xa và gian khổ. Có thể hiểu câu thơ này là người lính nghỉ chân trong giây lát để rồi lại tiếp tục hành trình. Cách nói giảm nói tránh đã làm giảm đi cái nặng nề, bi đát của hiện thực.
Bài thơ khép lại bằng câu:
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Đó là tiếng khóc của thiên nhiên trước sự hi sinh của người lính. Đó cũng là khúc nhạc funêbre tiễn đưa linh hồn các anh. Sông Mã – dòng sông gắn liền với chặng đường hành quân của các anh – đã cất lên tiếng hát tràn đầy xúc động, kính cẩn, thiêng liêng của Quang Dũng và của cả chúng ta.
Bài thơ Tây Tiến là một bài thơ rất đặc sắc nói về người lính và thanh niên Việt Nam trong chín năm kháng chiến chống Pháp gian khổ và oanh liệt. Bài thơ được in trong tập Mây đầu ô, xuất bản năm 1948. Tác phẩm đã thể hiện khá thành công hình tượng người lính Tây Tiến. Qua bài thơ, hình tượng người lính hiện lên thật sâu sắc.
Với bút pháp lãng mạn, Quang Dũng đã dựng lên bức chân dung người lính Tây Tiến trong bài thơ hết sức chân thực, vừa gần gũi, vừa cao cả, lại vừa phi thường. Họ là những con người không mọc tóc, quân xanh màu lá, oai hùm; mắt trừng gửi mộng, đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm… Tất cả đều góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của những người lính Tây Tiến.
Họ là những con người sẵn sàng hi sinh cho Tổ quốc mà không hề tiếc thân mình. Và đằng sau họ là những tấm lòng đồng đội, là tình quân dân thắm thiết. Bài thơ là một khúc nhạc của một thời oanh liệt đã qua, khi đọc nó lên, chúng ta càng thêm cảm phục, tự hào về các thế hệ trước đã cống hiến xương máu để làm nên đất nước.