Nhắc tới Tế Hanh là nhắc tới một hồn thơ tràn đầy tình yêu với quê hương, đất nước. Sinh ra tại một làng chài ven biển tỉnh Quảng Ngãi, mỗi lần nhớ về quê hương, thi sĩ lại bồi hồi xao xuyến bởi nỗi nhớ quê da diết. Tình yêu ấy được ông gửi gắm trọn vẹn trong bài thơ Nhớ con sông quê hương. Đây là một trong những bài thơ xuất sắc nhất của đời thơ Tế Hanh. Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh đất nước đang bị chia cắt, tác giả phải sống trên đất Bắc. Vì vậy, nỗi nhớ quê hương tha thiết dâng trào trong trái tim nhà thơ, hóa thành những dòng thơ vô cùng xúc động. Trong đó, hình ảnh con sông quê hương có một vị trí quan trọng và đặc biệt, vừa thân thuộc lại vừa nên thơ trữ tình. Con sông đã gắn liền với tuổi thơ của tác giả, nó như một phần máu thịt của quê hương mà con người không thể nào quên. Đó là dòng sông của ký ức, của tâm tưởng, soi bóng những tình cảm nồng hậu, trong trẻo của con người. Dòng sông quê hương cũng là dòng sông của nỗi nhớ, là hình tượng chảy dài suốt bài thơ, mang đến cho người đọc những cảm xúc lắng đọng và bâng khuâng.
Bài thơ mở đầu bằng một lời bộc bạch tha thiết chân thành:
Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm trạng nhớ thương dồn nén, trào dâng trong lòng thi sĩ, khiến ông thốt lên: "quê hương tôi", một lời gọi ngọt ngào, trìu mến. Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, nơi ta sinh ra và lớn lên, nơi nuôi dưỡng tâm hồn ta. Còn gì đẹp hơn khi giới thiệu quê hương mình bằng hình ảnh con sông xanh biếc uốn lượn bên những hàng tre xanh mát. Bức tranh phong cảnh quê hương hiện lên thật bình dị, đơn sơ nhưng cũng không kém phần nên thơ, trữ tình. Con sông quê hương là một hình ảnh thực nhưng lại mang nét trừu tượng. Nó tồn tại trong cuộc sống của chúng ta, chứng kiến biết bao nhiêu kỉ niệm, biết bao nhiêu kí ức của một thời ấu thơ. Sông là nơi gắn liền với những cánh đồng thẳng cánh cò bay, với những đàn cá tung tăng bơi lội. Sông là nơi diễn ra những hoạt động sinh hoạt hàng ngày của người dân lao động. Sông gắn với tuổi thơ cắp sách đến trường của lũ trẻ nhỏ. Bởi vậy, nhắc đến sông là nhắc đến quê hương, nhắc đến những gì gần gũi, thân quen nhất.
Trong dòng chảy của thời gian, hình ảnh con sông quê hương vẫn mãi in đậm trong tâm trí nhà thơ. Nó như một phần máu thịt của tác giả, mà dẫu cho có đi đâu về đâu cũng chẳng thể nào quên đi được. Chính vì thế, tác giả mới thổ lộ hết nỗi niềm của mình qua những vần thơ giản dị mà thấm đượm hồn quê:
Khi bờ tre ríu rít tiếng chim kêu
Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy
Bạn bè tôi tụm năm tụm bảy
Bầy chim non bơi lội trên sông
Tôi giơ tay ôm nước vào lòng
Sông mở nước ôm tôi vào dạ
Một nhân vật trữ tình được xác định rõ ràng, đó là "tôi"- là một cậu bé ngây thơ với tâm hồn trong sáng, hồn nhiên. Cậu bé ấy đang kể chuyện cho chúng ta nghe về miền quê nhỏ bé của mình với biết bao kỉ niệm buồn vui. Đó là những buổi trưa hè cùng bạn bè rủ nhau đi tắm sông, là những chiều câu cá, bắt chim. Tất cả đều là những kỉ niệm đẹp đẽ, khắc sâu vào tâm trí của nhà thơ. Cậu bé ấy muốn ôm nước vào lòng, muốn hòa mình vào dòng sông quê hương dịu ngọt. Muốn uống no những giọt nước tinh khiết, muốn đắm chìm trong dòng nước mát lành của con sông quê. Bởi dòng sông ấy đã nuôi dưỡng tâm hồn thơ ấu của biết bao thế hệ, trở thành một phần máu thịt của họ.
Con sông quê hương là nơi lưu giữ những kỉ niệm, là nơi chứng kiến biết bao nhiêu buồn vui của cuộc đời. Nó là một phần không thể thiếu của quê hương, xứ sở. Trong dòng chảy bất tận của thời gian, con sông quê hương vẫn mãi là hình ảnh khắc sâu trong tâm trí của mỗi người con xa quê.
Với những hình ảnh thơ mộc mạc, giản dị, ngôn ngữ giàu sức gợi, Tế Hanh đã vẽ nên bức tranh đẹp về con sông quê hương. Đọc xong bài thơ, trong lòng mỗi người đều trào dâng một nỗi nhớ da diết về quê hương, về tuổi thơ.