Trong nền văn học Việt Nam, Xuân Diệu được mệnh danh là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”. Thơ của ông mang đậm chất lãng mạn, trữ tình và chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống, con người và thời gian. Một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Xuân Diệu là bài thơ Vội Vàng. Bài thơ đã thể hiện rõ nét tình yêu cuộc sống tha thiết và quan niệm sống vội vàng của tác giả.
Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu đã bộc lộ ước muốn táo bạo của mình:
“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.”
Với giọng điệu thơ nhẹ nhàng, tha thiết, nhà thơ đã thể hiện mong muốn được níu giữ thời gian, để màu nắng không nhạt phai, hương gió chẳng bay đi. Đó là những ước muốn tưởng chừng như phi lí, nhưng lại hoàn toàn hợp lí trong bối cảnh nhà thơ đang say đắm với vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời.
Tiếp theo, nhà thơ tiếp tục bày tỏ niềm yêu thích với vẻ đẹp của thiên nhiên:
“Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si;
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;”
Nhà thơ đã sử dụng hàng loạt các hình ảnh gợi hình, gợi cảm để miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên, như “ong bướm”, “hoa”, “lá”, “chim yến”, “ánh sáng”. Những hình ảnh này đều mang ý nghĩa biểu tượng cho sự tươi đẹp, tràn đầy sức sống của mùa xuân. Bên cạnh đó, nhà thơ còn sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ để làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên. Ví dụ, nhà thơ so sánh “tháng giêng” với “cặp môi gần”, ẩn dụ “ánh sáng chớp hàng mi” để thể hiện vẻ đẹp rạng rỡ, quyến rũ của thiên nhiên.
Tuy nhiên, dù yêu mến thiên nhiên đến đâu, nhà thơ vẫn không thể tránh khỏi nỗi buồn khi nhận ra rằng thời gian luôn chảy trôi:
“Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.”
Câu thơ “Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua” đã thể hiện rõ nét sự đối lập giữa thời gian và tuổi trẻ. Khi xuân đến, cũng là lúc xuân đi, khi xuân còn non, cũng là lúc xuân sẽ già. Điều này khiến nhà thơ cảm thấy tiếc nuối trước sự chảy trôi của thời gian và tuổi trẻ.
Từ nỗi buồn ấy, nhà thơ đã rút ra một triết lý sống:
“Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian;
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,
Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại.
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời;
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt…”
Nhà thơ cho rằng lòng mình rộng lớn, nhưng lượng trời lại chật hẹp. Điều này có nghĩa là thời gian của con người là hữu hạn, không thể kéo dài mãi mãi. Vì vậy, nhà thơ khuyên mọi người hãy sống vội vàng, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của cuộc đời.
Kết thúc bài thơ, nhà thơ đã thể hiện khát khao được tận hưởng cuộc sống trọn vẹn:
“Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
Nhà thơ đã sử dụng hàng loạt các động từ mạnh như “ôm”, “riết”, “say”, “thâu” để diễn tả cảm xúc mãnh liệt của mình. Nhà thơ muốn ôm trọn cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn, muốn riết mây đưa và gió lượn, muốn say cánh bướm với tình yêu. Tất cả những hành động
Bài thơ Vội vàng đã thể hiện rõ nét tình yêu cuộc sống tha thiết và quan niệm sống vội vàng của Xuân Diệu. Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc nhiều ấn tượng sâu sắc.