Trong kho tàng truyện dân gian Việt Nam, có rất nhiều câu truyện ngụ ngôn chứa đựng những bài học sâu sắc mà ông cha ta gửi gắm cho thế hệ về sau. Một trong số đó là truyện "Ếch ngồi đáy giếng", hình ảnh chú ếch kiêu ngạo đã khiến người đọc có nhiều suy ngẫm.
Để gửi gắm bài học cho người đọc, trước hết tác giả dân gian đã sáng tạo ra một bối cảnh rất độc đáo. Một chú ếch sống trong cái giếng cạn, xung quanh chỉ có vài con cua, ốc bé nhỏ. Hằng ngày, ếch cất lên những tiếng kêu ộp ộp khiến các con vật khác sợ hãi không dám ra khỏi chiếc hang của mình. Chính vì vậy mà ếch tưởng rằng mình là chúa tể của nơi đây. Nhìn lên trên, ếch thấy trời bé tí ti chỉ bằng chiếc vung, nó tự cho mình oai phong giống như một vị chúa tể. Từ đáy giếng nhìn lên bầu trời, ếch huênh hoang, khoác lác với lũ cua ốc. Tình huống truyện đã đặt nhân vật vào thử thách để bộc lộ rõ phẩm chất, cá tính của mình. Với môi trường sống chật hẹp, tù túng, ếch cứ tưởng bầu trời chỉ bé bằng một cái vung, nó cứ ngỡ bầu trời vốn bé mọn như thế, còn bản thân nó thì oai phong như một vị chúa tể. Điều đó cho thấy ếch quá kiêu ngạo, huyênh hoang và thiếu hiểu biết. Sống trong không gian chật hẹp, tầm nhìn hạn hẹp nên ếch có suy nghĩ cũng nông cạn, kém hiểu biết và thiếu kiến thức. Không chỉ vậy, sống lâu trong cái giếng nhỏ hẹp, môi trường sống của ếch bị thu hẹp, hạn chế, không được tiếp xúc, giao lưu với thế giới bên ngoài, vì vậy mà ếch cũng kém hiểu biết. Tuy nhiên, ếch cứ tưởng bầu trời to lớn nhưng cũng giống như chiếc vung, bản thân nó là một vị chúa tể. Suy nghĩ ấy vừa cho thấy sự ngu dốt, thiếu hiểu biết, vừa cho thấy sự kiêu ngạo, hống hách. Mặt khác, môi trường sống hạn hẹp cùng với sự kiêu ngạo đã khiến cho ếch có tư duy nông cạn, suy nghĩ kém cỏi và trở thành kẻ thiếu kiến thức. Đó là bài học về cách nhìn nhận thế giới xung quanh. Nếu không cố gắng tìm hiểu, khám phá thế giới từ nhiều khía cạnh khác nhau, con người dễ rơi vào ảo tưởng, suy nghĩ sai lầm nghiêm trọng.
Tưởng rằng với những bài học ấu trĩ, ngây thơ như vậy, ếch sẽ nhận ra sự thiếu sót của bản thân, sẽ bồi đắp thêm kiến thức để hiểu biết hơn. Nhưng không, tác giả dân gian vẫn tiếp tục đẩy kịch tính truyện lên cao trào bằng cách tạo ra một tình huống mới. Sau một cơn mưa lớn, nước giếng dâng cao, đưa ếch ra ngoài. Vẫn giữ thói kiêu ngạo cũ, ếch đi lại nghênh ngang, làm ầm ĩ khắp nơi trong vườn. Sự kiêu ngạo ấy khiến ếch bị sa vào một cái nắm tôm, trước khi chết, ếch vẫn ngông cuồng cho rằng cả cái vũng nước này "nhỏ hơn cái giếng" lúc nào nó cũng coi mình là chúa. Có lẽ, ếch cứ nghĩ thế giới bao la ngoài kia cũng giống như cái giếng cạn, tất cả mọi loài đều sợ nó. Vì vậy, khi bị con trâu giẫm bẹp, ếch vẫn huênh hoang, vẫn cho rằng mình là chúa tể. Tác giả dân gian đã cực kì tinh tế khi sử dụng nghệ thuật tương phản, tăng cấp để miêu tả độ kiêu ngạo của ếch, đồng thời làm nổi bật bi kịch của ếch khi ra ngoài thế giới. Kiêu ngạo với suy nghĩ bầu trời chỉ bé bằng chiếc vung, thế giới nhỏ bé như cái giếng cạn, bản thân là chúa tể nhưng ếch lại không hề nhận lấy một chút hậu quả nào từ những suy nghĩ sai lầm đó, bởi vậy, ếch càng thêm chủ quan, kiêu ngạo hơn. Và rồi, cái kết cục tất yếu đã xảy ra một cách bất ngờ, đột ngột, khiến người đọc không khỏi ngạc nhiên. Ếch đã bị con trâu giẫm bẹp trước khi kịp nhận ra sai lầm của mình. Cái chết thảm thương ấy là kết cục tất yếu cho những kẻ thiếu hiểu biết nhưng luôn tỏ ra hơn người, coi thường mọi thứ xung quanh.
Qua câu chuyện về chú ếch ngốc nghếch, ngu dại, nhân dân ta muốn gửi gắm một bài học sâu sắc. Đó là thế giới rộng lớn bao la, không ai có thể biết hết được mọi thứ, vì vậy cần phải khiêm tốn, không ngừng học hỏi để mở rộng tầm nhìn và tầm hiểu biết. Đồng thời, truyện cũng ngầm phê phán những kẻ sống kiêu ngạo, thiếu hiểu biết nhưng luôn tỏ ra hơn người, những kẻ ấy sớm muộn cũng nhận lấy kết cục thảm thương.
Như vậy, truyện ngụ ngôn "Ếch ngồi đáy giếng" đã mang đến cho độc giả những bài học vô cùng sâu sắc. Thông qua hình tượng con ếch kiêu ngạo, ngu dốt, tác giả dân gian muốn nhắc nhở, khuyên răn con người phải luôn cố gắng trau dồi hiểu biết của bản thân, không được phép chủ quan, kiêu ngạo. Một bài học vô cùng ý nghĩa và sâu sắc.