I. ĐỌC – HIỂU. (6,0 điểm): Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới: QUÊ HƯƠNG Cả lớp lặng im, những con mắt đổ dồn về phía tôi khi nghe tôi đọc xong bài văn tả phong cảnh quê hương được c...

câu 1: Ngôi kể thứ nhất

câu 2: . Phương thức biểu đạt chính của văn bản: tự sự.
. Các nhân vật xuất hiện trực tiếp trong câu chuyện: “tôi”, bà, bố.
. Những hình ảnh đối lập giữa cậu bé và bà nội:
+ Cậu bé thất vọng khi thấy quê hương nghèo khó, bẩn thỉu.
+ Bà nội vui mừng, hạnh phúc khi gặp lại đứa cháu sau thời gian xa cách.
+ Cậu bé chê bai món ăn đạm bạc của bà.
+ Bà nội vẫn luôn quan tâm, chăm sóc cho cháu.
→ Sự đối lập này thể hiện rõ nét tính cách của hai nhân vật. Cậu bé là người ích kỉ, vô tâm, chỉ biết nghĩ cho bản thân. Còn bà nội là người hiền hậu, yêu thương cháu hết mực.
. Hành động “nắm chặt lấy tay bà” và thốt lên “Bà ơi! Trăng ở quê đẹp thật bà ạ!” thể hiện tình cảm của nhân vật “tôi” dành cho bà. Đó là tình cảm yêu thương, kính trọng, biết ơn của đứa cháu dành cho bà.
. Bài học ý nghĩa nhất với em qua câu chuyện là: Tình cảm gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng, đáng quý. Chúng ta cần trân trọng tình cảm gia đình, yêu thương, quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ.
. Em hoàn toàn đồng ý với ý kiến “Mỗi chúng ta đều được sinh ra, lớn lên và trưởng thành đều nhờ công ơn của mẹ cha”. Bởi lẽ, cha mẹ là người đã mang nặng đẻ đau, sinh ra ta, nuôi dưỡng ta khôn lớn. Cha mẹ cũng là người dạy dỗ, uốn nắn ta nên người. Công lao to lớn của cha mẹ, chúng ta không thể nào đền đáp hết được. Vì vậy, mỗi người cần biết yêu thương, kính trọng, báo hiếu cha mẹ.
II. LÀM VĂN
Quê hương cả lớp lặng im, những con mắt đổ dồn về phía tôi khi nghe tôi đọc xong bài văn tả phong cảnh quê hương được cô giáo cho điểm cao nhất lớp hôm nay. Tôi sung sướng vô cùng, tim đập rộn ràng và trong lòng trào dâng niềm vui. Nhưng rồi niềm vui ấy bỗng biến mất khi tôi nghe thấy tiếng nói trầm lắng của cô giáo:
– Đề bài của cô là tả quê hương em, tại sao em lại tả một miền đất chưa hề đặt chân đến?
Tôi giật thót mình, quay trở về thực tại. Hóa ra đó chỉ là một giấc mơ, một giấc mơ mà tôi được trở về thăm quê nội. Quê nội tôi ở rất xa nơi tôi đang sống, đó cũng là nơi mà từ nhỏ tôi đã sống, nhưng do bố mẹ đi làm ăn xa nên tôi phải theo họ lên thành phố. Đã mấy năm rồi nhưng tôi vẫn nhớ như in quê hương, mảnh đất chôn rau cắt rốn của tôi.
Hôm nay, tôi ngồi đây, trong căn phòng nhỏ của mình, hồi tưởng lại quá khứ, nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ với quê hương. Đó là một buổi chiều mùa hạ nắng vàng chói chang. Tôi đạp xe trên con đường làng dài và hẹp. Hai bên đường là những lũy tre xanh rì rào trong gió. Tiếng gió xào xạc như đang trò chuyện, vui đùa với nhau. Con đường làng quanh co, khúc khuỷu đưa tôi tới cánh đồng lúa mênh mông, rộng lớn. Cánh đồng lúa chín vàng ươm, như một tấm thảm khổng lồ trải dài đến tận chân trời. Gió thổi nhè nhẹ, đưa mùi hương thơm của lúa chín bay khắp nơi. Mùi hương ấy thật dễ chịu, thanh khiết, khiến tôi cảm thấy thư thái, thoải mái. Tôi dừng xe, ngắm nhìn cánh đồng lúa, lòng tràn ngập niềm vui sướng.
Chiều tà, tôi tạm biệt cánh đồng lúa để tiếp tục hành trình. Tôi đi qua những ngôi nhà ngói đỏ, những vườn cây trái sum suê. Tôi ghé thăm nhà bà ngoại, người bà yêu quý của tôi. Bà ngoại đón tôi bằng nụ cười hiền hậu, ấm áp. Bà ôm tôi vào lòng, xoa đầu tôi và hỏi han tôi về cuộc sống, học tập. Tôi kể cho bà nghe những câu chuyện ở trường, ở lớp. Bà ngoại lắng nghe tôi một cách chăm chú, thỉnh thoảng bà lại mỉm cười, gật đầu khen ngợi. Tôi cảm thấy thật hạnh phúc khi được ở bên cạnh bà.
Đêm xuống, trăng tròn vành vạnh nhô lên khỏi lũy tre làng. Ánh trăng soi sáng khắp nơi, tạo nên một khung cảnh thật huyền ảo, thơ mộng. Tôi nằm trên chiếc võng mắc giữa hai cây xoài, nghe bà ngoại kể chuyện cổ tích. Giọng bà ấm áp, truyền cảm, đưa tôi vào giấc ngủ say nồng. Sáng sớm hôm sau, tôi dậy sớm, chuẩn bị đồ đạc để về thành phố. Trước khi đi, bà ngoại tặng tôi một túi đầy quà quê. Tôi xúc động, cảm ơn bà và hứa sẽ học giỏi, ngoan ngoãn để bà vui lòng.
Khi trở về thành phố, tôi mang theo trong lòng một nỗi nhớ da diết về quê hương. Tôi mong rằng sẽ có dịp được trở về thăm quê nội nhiều hơn nữa.
Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người. Với tôi, quê hương là một miền đất bình yên, thơ mộng, chứa đựng biết bao kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ. Tôi yêu quê hương tha thiết, và tôi sẽ mãi ghi nhớ những hình ảnh đẹp đẽ của quê hương trong tâm trí mình.

câu 3: . Thán từ: “Bà ơi!”

câu 4: Câu trả lời hoàn chỉnh cho bài tập gốc:

i. đọc – hiểu. (6,0 điểm): đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới: quê hương cả lớp lặng im, những con mắt đổ dồn về phía tôi khi nghe tôi đọc xong bài văn tả phong cảnh quê hương được cô giáo cho điểm cao nhất lớp hôm nay. cô giáo đi lại gần, hỏi tôi thoáng một chút nghi ngờ: - là một học sinh thành phố, làm thế nào mà em có thể viết được một bài văn tả quê hương sâu sắc, chân thật và gần gũi đến như vâỵ?! - thưa cô… bà em… giúp em ạ! - sao? em vừa nói gì? bà em viết hộ em à? - thưa cô, không ạ!... vâng, đúng ạ! tôi nhìn ra hàng phượng vĩ trước sân trường và chợt nhớ đến mùa hè năm âý… tháng 5, bố đưa tôi về quê nôi. quê nội tôi, một xóm nghèo bên kia sông hồng. biết bao lần, tôi đã mơ ước được về thăm quê, thăm bà, thế nhưng mới bước chân lên con đường làng lầy lôị, lớp nhớp bùn sau cơn mưa, nhìn những mái nhà tranh thấp tè ẩm ướt sau lũy tre làng, tôi đã bắt đầu thất vọng. tôi không dám cằn nhằn nhưng ấm ức nghĩ thầm: "sao mà bẩn thế! biết thế naỳ, mình chẳng đòi bố cho về nưã". bố tôi tươi cười chào người làng, có lúc lại còn đứng lại nói chuyện với một bác gánh phân. bữa cơm trưa hôm âý, bà tôi tấm tắc khen ngon và gắp vào bát tôi miếng thịt luộc. tôi gắp ra nhăn mặt: "mỡ thế naỳ, cháu ăn làm sao được!" bố chan cho tôi canh cua, mới ăn được một miếng tôi đã vội kêu lên: "canh chưa cho mì chính, nhạt lắm, lại hoi hôi, con ăn chưa quen…" cả nhà lặng người. bố tôi tái mặt vì giận… tối hôm ấy trăng rằm, bà tôi kê ghế ra ngoài sân nhặt khoai lang và kể cho tôi nghe đủ mọi chuyện. bà kể rằng, bố tôi đã từ nơi này ra đi. và chính nơi naỳ, bố tôi đã lớn lên bằng lời ru của bà, bằng đôi tay ẵm bồng của bao người. tình cảm quê mùa nhưng chân thật. bà chỉ tay về phía góc trời sáng rực lên và bảo đó là hà nôị. bà bảo rằng: " ở hà nôị sướng hơn ở quê nên ai ai cũng ước ao được sống ở hà nôị, còn bà thì bà thích ở quê hơn vì bà quen mất rôì. nếu cháu cứ ở hà nôị maĩ, sẽ chẳng bao giờ biết được ánh trăng ở quê đẹp như thế nào đâu!" tôi ngước nhìn lên bầu trời xanh thẳm không một gợn mây chi chít những vì sao. trăng treo lơ lửng trên đầu ngọn tre như quả bóng in đậm lên nền trời. anh trăng trùm lấy mái nhà và khu vườn rau xanh tốt của bà. lúc âý, tôi bỗng nắm chặt lấy tay bà và thốt lên: "bà ơi! trăng ở quê đẹp thật bà ạ!..." sau mùa hè năm âý, bà nội tôi đã ra đi mãi maĩ. hè nào tôi cũng xin bố cho về thăm quê. quê hương tôi bây giờ cũng khác hẳn, chẳng còn một tý dấu vết nào của ngày xưa nưã. những dãy nhà hai, ba tầng san sát nhau mọc lên như nấm. không ai còn nhớ nổi bóng dáng lũy tre xanh….tôi cầm bút viết, dồn tất cả tình cảm nhớ thương sâu đậm với bà vào bài tập làm văn tả phong cảnh quê hương hôm âý… tôi viết về quê hương tôi với lũy tre xanh mát rượi và ánh trăng rằm dịu ngọt. phải rôì, tôi bỗng hiểu ra rằng: chính bà đã làm xanh mãi ước mơ của tôi./. (đào quốc thịnh, in trong những truyện hay viết cho thiếu nhi, nxb kim đồng, 2019, tr.120-126)

ii. Từ láy tượng hình: lầy lội, ẩm ướt, thấp tè, lớp nhớp, thất vọng, cằn nhằn, ấm ức, lớp nhớp, hôi hổi, lặng người, tái mặt, lặng người, lơ lửng, loe lói, san sát, nhớ nhung, lung linh, dịu ngọt.
iii. Biện pháp tu từ liệt kê: “những dãy nhà hai, ba tầng san sát nhau mọc lên như nấm”. Tác dụng: nhấn mạnh sự thay đổi chóng vánh của quê hương nhân vật tôi.
iv. Qua đoạn trích, tác giả muốn gửi gắm thông điệp: hãy trân trọng cuộc sống bình dị, mộc mạc, giản đơn; trân trọng những giá trị truyền thống của gia đình, quê hương, đất nước.
v. Em đồng ý với quan niệm “Hãy luôn giữ gìn nét đẹp truyền thống của dân tộc.” Vì mỗi dân tộc đều có những đặc trưng riêng biệt, độc đáo. Những nét đẹp truyền thống góp phần tạo nên vẻ đẹp đa dạng màu sắc cho cuộc sống. Đồng thời, nó cũng là yếu tố để phân biệt giữa các dân tộc với nhau. Việc giữ gìn những nét đẹp truyền thống của dân tộc là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân. Mỗi chúng ta cần nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Chúng ta cần tích cực tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của đất nước, từ đó có ý thức bảo vệ và phát huy những giá trị truyền thống. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần phê phán những hành vi làm mai một, biến chất những nét đẹp truyền thống của dân tộc. Hãy cùng chung tay xây dựng một xã hội giàu đẹp, văn minh.

câu 5: Câu văn “Trăng treo lơ lửng trên đầu ngọn tre như quả bóng in đậm lên nền trời” sử dụng biện pháp tu từ so sánh ngang bằng. Tác giả so sánh hình ảnh trăng với “quả bóng”, tạo nên sự tương phản giữa vẻ đẹp thanh tao, huyền ảo của trăng và sự tròn đầy, đơn giản của quả bóng. Sự kết hợp này mang đến hiệu quả nghệ thuật độc đáo:

* Gợi hình: Hình ảnh “quả bóng” khiến người đọc dễ dàng hình dung được kích thước, độ tròn của trăng, đồng thời tạo cảm giác gần gũi, thân thuộc.
* Gợi cảm: So sánh này gợi lên cảm xúc ấm áp, yên bình, tạo nên khung cảnh thơ mộng, trữ tình cho đêm trăng quê.
* Tăng sức biểu đạt: Biện pháp so sánh giúp câu văn trở nên sinh động, giàu sức gợi, tăng thêm tính thẩm mỹ cho đoạn văn.

Kết luận: Việc sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong câu văn đã góp phần tạo nên bức tranh đêm trăng quê đẹp đẽ, lung linh, đầy ấn tượng, khơi gợi lòng yêu mến quê hương trong tâm hồn mỗi người đọc.

câu 6: i. đọc – hiểu. (6,0 điểm):
– Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy? Tác dụng của việc lựa chọn ngôi kể đó?
– Tìm câu chủ đề của đoạn trích?
– Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?
– Chỉ ra phép liên kết hình thức giữa câu thứ nhất và câu thứ hai của đoạn trích?
– Nêu nội dung chính của đoạn trích?
– Em hãy tìm một số chi tiết miêu tả tâm trạng của nhân vật “tôi” khi đọc bài văn của mình được điểm kém? Qua đó, em thấy tâm trạng của nhân vật “tôi” như thế nào?
– Từ câu chuyện trên, em rút ra bài học gì cho bản thân?
ii. làm văn. (4,0 điểm):
Em hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến sau: “Hãy giữ gìn những điều thiêng liêng trong kí ức tuổi thơ”.
Phản biện: Có ý kiến cho rằng: “Kỉ niệm tuổi thơ dù đẹp đẽ đến mấy rồi cũng sẽ phải lùi vào quá khứ.”

i. đọc – hiểu. (6,0 điểm):
(0.5 điểm):
– Ngôi kể thứ nhất.
– Tác dụng: Giúp bộc lộ rõ nét tâm tư, tình cảm của nhân vật; tăng tính chân thực cho câu chuyện.
(0.5 điểm):
Câu chủ đề: Quê hương cả lớp lặng im, những con mắt đổ dồn về phía tôi khi nghe tôi đọc xong bài văn tả phong cảnh quê hương được cô giáo cho điểm cao nhất lớp hôm nay.
(0.5 điểm):
PTBD chính: Tự sự.
(0.5 điểm):
Liên kết hình thức: Phép lặp: quê hương.
(0.5 điểm):
Nội dung chính: Kể về kỉ niệm buồn của cậu bé khi bị cô giáo phê bình vì bài văn tả quê hương không được cô đánh giá cao.
(0.5 điểm):
Chi tiết miêu tả tâm trạng của nhân vật “tôi” khi đọc bài văn của mình được điểm kém:
+ Tôi cúi gằm mặt xuống đất, không dám ngẩng lên nữa.
+ Tôi nhìn ra hàng phượng vĩ.
+ Tôi nhìn sang chỗ khác.
→ Tâm trạng xấu hổ, tủi nhục, bẽ bàng.
(1.0 điểm):
Bài học rút ra:
– Cần trân trọng những điều giản dị, nhỏ bé quanh ta.
– Không nên chê bai, coi thường những điều thuộc về quá khứ.
– Phải biết ơn những người đã hi sinh để mang đến cuộc sống hạnh phúc, bình yên cho chúng ta.
ii. làm văn. (4,0 điểm):
* Hình thức: Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận xã hội.
* Nội dung:
HS có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
– Giải thích: Kỉ niệm tuổi thơ là những hồi ức, kí ức về thuở ấu thơ. Đó có thể là những kỉ niệm vui, buồn nhưng đều góp phần tạo nên con người ta của hiện tại.
– Bàn luận:
+ Ý nghĩa của những kỉ niệm tuổi thơ:
• Những kỉ niệm tuổi thơ là hành trang quý báu theo con người suốt cuộc đời.
• Nó bồi đắp tâm hồn, làm con người thêm trưởng thành, sâu sắc hơn.
• Là động lực thúc đẩy con người phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.
+ Thực tế đáng buồn: Cuộc sống hiện đại khiến con người dần quên lãng những kỉ niệm tuổi thơ. Con người chạy theo vòng xoáy của tiền tài, danh lợi mà bỏ quên những giá trị tinh thần tốt đẹp.
+ Bài học nhận thức và hành động:
• Mỗi người cần dành thời gian để ôn lại những kỉ niệm tuổi thơ.
• Trân trọng những khoảnh khắc bên gia đình, bạn bè.
• Lên án những hành vi xâm hại đến quyền trẻ em.
* Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

câu 7: : Phương thức biểu đạt chính của văn bản là tự sự.
: Nội dung chính của đoạn trích là: Kể về việc nhân vật “tôi” viết bài văn miêu tả quê hương và cách ứng xử của cậu bé đối với bà nội.
: Trong câu văn “Tôi nhìn ra hàng phượng vĩ trước sân trường và chợt nhớ đến mùa hè năm âý”, tác giả sử dụng biện pháp tu từ liệt kê. Tác dụng của biện pháp tu từ này là nhấn mạnh hình ảnh hàng phượng vĩ trước sân trường, gợi liên tưởng đến khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống của mùa hè.
: Biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong câu văn “Ánh trăng tròn vành vạnh, tỏa sáng khắp nơi như muốn ôm ấp, vỗ về đứa cháu nhỏ.” là so sánh ngang bằng. Từ ngữ so sánh là “như”. Hai đối tượng được so sánh là “ánh trăng” và “ôm ấp, vỗ về đứa cháu nhỏ”. Tác dụng của phép so sánh này là tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu văn, khiến cho hình ảnh ánh trăng trở nên gần gũi, ấm áp, mang ý nghĩa che chở, yêu thương.
: Bài học rút ra từ câu chuyện:
+ Cần trân trọng những giá trị truyền thống, những kỉ niệm đẹp đẽ của gia đình, quê hương.
+ Không nên đánh giá phiến diện, chủ quan về một vấn đề nào đó.
+ Hãy lắng nghe và thấu hiểu để chia sẻ, đồng cảm với người thân yêu.
: Em hoàn toàn đồng ý với nhận định trên. Bởi lẽ, mỗi người đều có nguồn gốc, cội rễ riêng. Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, là nơi lưu giữ những kí ức tuổi thơ, những tình cảm thiêng liêng, cao quý. Khi ta trưởng thành, dù có đi đâu, làm gì, ta vẫn luôn hướng về quê hương với niềm tự hào và yêu mến.
: Để phát triển kĩ năng đọc hiểu văn bản thông tin, chúng ta cần chú ý đến các yếu tố sau:
+ Xác định được mục đích của văn bản.
+ Nhận biết được cấu trúc của văn bản.
+ Phân tích được nội dung chính của văn bản.
+ Hiểu được ý nghĩa của văn bản.
+ Liên hệ được văn bản với cuộc sống.