Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm. Bài thơ "Mùa hạ" được sáng tác năm 1986, khi Xuân Quỳnh đã trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc sống, nhưng vẫn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời. Bài thơ là một bức tranh mùa hè rực rỡ, tràn đầy sức sống, đồng thời cũng là lời khẳng định về sức sống mãnh liệt và khát vọng vươn lên của con người.
Bài thơ được chia thành bốn khổ, mỗi khổ thơ là một mảng màu riêng biệt, góp phần tạo nên bức tranh mùa hè sinh động, đầy sức sống.
Khổ 1: Mùa hạ được miêu tả qua những hình ảnh cụ thể, sinh động: tiếng chim reo, trời xanh biếc, nắng tràn trên khắp ngả đất, thành cây, mật trào lên vị quả, bước chân người mở những đường đi. Những hình ảnh này gợi lên một mùa hè rực rỡ, tràn đầy sức sống, với âm thanh rộn ràng của tiếng chim, ánh nắng vàng rực rỡ, hương thơm ngọt ngào của trái cây chín mọng. Đồng thời, những hình ảnh này cũng thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, giữa con người với nhau.
Khổ 2: Mùa hạ là mùa của ước mơ, khát vọng, với những hình ảnh ẩn dụ: biển xanh thẳm, cánh buồm lồng lộng trắng, từ những miền cay đắng hóa thành thơ. Biển xanh thẳm tượng trưng cho khát vọng tự do, bay bổng; cánh buồm trắng tượng trưng cho ước mơ, hoài bão; từ những miền cay đắng hóa thành thơ tượng trưng cho quá trình vượt qua khó khăn, thử thách để đạt được thành công. Qua đó, tác giả muốn khẳng định rằng, dù cuộc sống có gian nan, vất vả đến đâu, con người vẫn luôn nuôi dưỡng trong mình những ước mơ, khát vọng, và sẽ nỗ lực để biến ước mơ thành hiện thực.
Khổ 3: Mùa hạ là mùa của những buổi chiều cánh diều giấy, tiếng dế thức suốt đêm dài oi bức, tiếng cuốc dồn thúc giục nắng đang trưa. Những hình ảnh này tạo nên một không khí sôi động, náo nhiệt của mùa hè, với những trò chơi dân gian quen thuộc của tuổi thơ. Tiếng dế thức suốt đêm dài oi bức gợi lên cảm giác nóng nực, ngột ngạt của mùa hè, nhưng cũng là lời nhắc nhở chúng ta phải biết trân trọng từng khoảnh khắc của cuộc sống. Tiếng cuốc dồn thúc giục nắng đang trưa là lời kêu gọi mọi người hãy cùng nhau chung tay xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Khổ 4: Mùa hạ là mùa của những ước mơ, khát vọng, với hình ảnh ẩn dụ: mặt đất màu xanh là biển, quả ngọt ngào thắm thiết, màu hoa. Đây là mùa của hy vọng, của niềm vui, của những điều tốt đẹp đang chờ đợi phía trước. Mặt đất màu xanh là biển tượng trưng cho sự rộng lớn, bao la của cuộc sống; quả ngọt ngào thắm thiết tượng trưng cho những thành quả lao động, những thành tựu mà con người đạt được; màu hoa tượng trưng cho vẻ đẹp, sự tươi mới của cuộc sống.
Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, gợi cảm, tạo nên một bức tranh mùa hè sinh động, đầy sức sống. Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ,... để làm nổi bật vẻ đẹp của mùa hè và tâm trạng của con người. Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng thể thơ tự do, linh hoạt, phù hợp với việc diễn đạt cảm xúc và suy tưởng của nhà thơ.
Tóm lại, bài thơ "Mùa hạ" của Xuân Quỳnh là một tác phẩm hay, thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm trạng của con người trong mùa hè. Bài thơ mang đến cho người đọc cảm giác ấm áp, lạc quan và niềm tin vào cuộc sống.