viết bài văn phân tích bài thơ nam quốc sơn hà

Bài thơ "Nam Quốc Sơn Hà" (tương truyền do Lý Thường Kiệt sáng tác) là một bài thơ chữ Hán thất ngôn tứ tuyệt tương truyền do Lý Thường Kiệt sáng tác trong cuộc kháng chiến chống Tống. Đây được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân Việt Nam, khẳng định chủ quyền và độc lập của đất nước.

Bài thơ có bố cục chặt chẽ, mỗi câu thơ đều có vai trò nhất định trong việc thể hiện nội dung. Hai câu thơ đầu tiên khẳng định độc lập dân tộc trên cơ sở cương vực lãnh thổ và chủ quyền:

"Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư."
Dịch thơ:
"Sông núi nước Nam vua Nam ở
Rành rành định phận tại sách trời."

Câu thơ đầu tiên đã khẳng định chân lý độc lập một cách dứt khoát: Nước Nam là của người Nam. Chân lý ấy được khẳng định bằng ý thức dân tộc và thực tế công cuộc dựng nước, giữ nước hào hùng của cha ông ta. Một lần nữa chân lý ấy lại được khẳng định qua ý thơ: "Rành rành định phận tại sách trời". Câu thơ nhắc đến "thiên thư", tức là sách trời, qua đó khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc là thiêng liêng, bất khả xâm phạm. Đó là những lí lẽ chắc chắn, không gì có thể bác bỏ được.

Từ nền tảng chân lý độc lập, hai câu thơ cuối nâng lên thành quyết tâm bảo vệ độc lập:

"Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư."
Dịch thơ:
"Giặc dữ cớ sao phạm đến đây?
Chúng mày nhất định phải tan vỡ."

Câu hỏi tu từ "Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?" (Cớ sao lũ giặc tới xâm phạm?) thể hiện rõ thái độ ngạc nhiên, khinh bỉ của tác giả. Quân dân ta sẵn sàng chiến đấu bảo vệ nền độc lập, đó là lẽ phải, là nhiệm vụ thiêng liêng, cao cả. Câu thơ cuối cùng là lời cảnh cáo đanh thép đối với kẻ thù xâm lược. Từ "thủ" (bỏ) được nhấn mạnh cùng với âm hưởng khúc khích thể hiện niềm tin sắt đá vào sự thất bại tất yếu của kẻ thù.

Bài thơ "Nam Quốc Sơn Hà" ra đời trong cuộc kháng chiến chống Tống. Lần đầu tiên trong lịch sử văn học Việt Nam, chân lý độc lập dân tộc được khẳng định một cách chắc chắn, mạnh mẽ và hào hùng đến vậy. Bài thơ đã thổi bùng ngọn lửa chiến đấu cho quân dân ta và làm khiếp vía kinh hồn quân địch. Sau này, Nguyễn Trãi cũng kế thừa tinh thần ấy khi khẳng định độc lập, chủ quyền:

"Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu..."
("Bình ngô đại cáo")
Hay Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy." ("Tuyên ngôn độc lập").

Có thể nói, "Sông núi nước Nam" là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc Việt Nam, là tiếng nói khẳng định ý chí, sức mạnh và tinh thần đoàn kết của dân tộc.