Phân tích bài thơ nói với con của Nguyễn Huy Hoàng

Giang HươngBài thơ "Nói với con" của Nguyễn Huy Hoàng là một tác phẩm đặc sắc thể hiện những lời dạy bảo sâu sắc của người cha đối với con cái, với nhiều bài học quý giá về đạo đức, nhân cách và cách sống trong xã hội. Mặc dù tác giả không trực tiếp kể lại quá khứ hay nói về hoàn cảnh lịch sử, nhưng bài thơ lại thấm đẫm tinh thần hướng về những giá trị tốt đẹp, về sự kiên cường, chân thành trong cuộc sống. Dưới đây là phân tích chi tiết về bài thơ này.

1. Mở bài

Bài thơ "Nói với con" của Nguyễn Huy Hoàng là một bức thông điệp giàu triết lý về cách sống và những bài học nhân sinh, mà người cha muốn truyền lại cho con cái. Bài thơ không chỉ là những lời dạy bảo đơn giản mà còn là những suy ngẫm sâu sắc về lẽ sống, về sự đối diện với cuộc đời đầy thử thách.

2. Thân bài

a. Lời dạy về nhân cách và đạo đức sống

Ngay từ những câu đầu tiên, tác giả đã nhấn mạnh đến giá trị của sự tử tế và lòng tốt. "Ở quanh con, người tử tế vẫn nhiều / Vẫn còn có bao điều tốt đẹp." Đây là một lời khẳng định về sự tồn tại của những phẩm hạnh đáng quý trong xã hội, dù cuộc sống có đôi lúc đầy rẫy những khó khăn và thử thách. Người cha muốn con cái hiểu rằng, trong một thế giới đầy dối trá và cạm bẫy, vẫn có rất nhiều điều tốt đẹp và đáng trân trọng.

Tuy nhiên, những điều tốt đẹp ấy không dễ dàng đạt được nếu không có một thái độ sống đúng đắn. "Xa danh lợi hãy chịu nhiều thua thiệt / Hãy vì người, nếu mong họ vì con." Người cha khuyên con nên từ bỏ những tham vọng nhỏ nhen về danh lợi, sống vì người khác, và nếu sống chân thành, sự giúp đỡ và đền đáp từ người khác sẽ đến tự nhiên.

b. Những bài học về sự kiên cường và giữ gìn nhân phẩm

Một trong những thông điệp sâu sắc mà tác giả truyền tải là về cách giữ gìn nhân phẩm và danh dự. "Rách cho thơm, dẫu đói thì phải sạch / Tình thương yêu không mua được bằng tiền" thể hiện quan điểm sống thanh cao, rằng sự trong sạch và nhân phẩm không thể mua được bằng vật chất, và chúng ta phải luôn giữ gìn phẩm giá, dù trong hoàn cảnh khó khăn.

Bài thơ còn đề cập đến sự kiên cường, đối diện với khó khăn một cách tự lực cánh sinh: "Nếu vấp ngã, con tự mình đứng dậy / Muốn tập bơi, cứ nhảy xuống giữa dòng." Những lời này khuyến khích con cái hãy mạnh mẽ đối mặt với thất bại, không bao giờ sợ hãi mà phải tự đứng lên và tiếp tục cuộc sống.

c. Tinh thần hy vọng và kiên trì

Tác giả không quên nhắc nhở con cái về sự kiên trì và hy vọng trong những lúc tuyệt vọng. "Biển đo được, lòng người đo sao nổi / Thức tàn canh mới biết hết đêm dài." Người cha muốn con hiểu rằng không có gì là vĩnh cửu, mọi khó khăn rồi cũng sẽ qua đi, và trong mỗi thử thách, chỉ cần kiên trì, thời gian sẽ trả lại kết quả.

d. Cảnh giác với những cạm bẫy trong xã hội

Câu "Những cạm bẫy thời nay nhiều vô kể / Dối trá thường mang tên gọi mỹ miều" là một cảnh báo mạnh mẽ về những mưu mô, thủ đoạn trong xã hội hiện đại. Tác giả khuyên con cái hãy cẩn thận, đừng bị lừa bởi những lời nói đẹp mà thiếu thực chất, đừng tin vào những người chỉ biết nói mà không hành động.

e. Lời dạy về lòng trung thực và sự công bằng

Cuối cùng, tác giả khẳng định rằng dù xã hội có đầy rẫy thói xấu, vẫn tồn tại những người giàu sang mà đức độ, thanh liêm. "Chuyện cổ tích xứ sở nào cũng thế: / Chốn kinh kỳ đầy rẫy thói bất lương / Nhưng cũng có người giàu sang đức độ / Quan thanh liêm vẫn sót giữa công đường." Đây là một lời nhắc nhở về sự công bằng và lòng trung thực, khuyến khích con cái phải sống ngay thẳng và tin tưởng vào giá trị tốt đẹp, dù xã hội có khó khăn đến đâu.

f. Lời khuyên về sự tự lượng sức

Cuối cùng, người cha dạy con về cách sống có trách nhiệm với bản thân và biết điểm dừng trong cuộc sống: "Con hãy lượng sức mình khi gánh nặng, / Biết đến đâu là đủ giữa cuộc đời." Điều này không chỉ nhấn mạnh sự khiêm tốn mà còn khuyên con biết điều chỉnh mong muốn của mình sao cho phù hợp với khả năng.

3. Kết bài

Bài thơ "Nói với con" của Nguyễn Huy Hoàng là một tác phẩm sâu sắc về những bài học cuộc sống mà mỗi người cần phải nhớ. Từ sự kiên cường trong cuộc sống, đến sự đối diện với cạm bẫy, những lời dạy trong bài thơ không chỉ giúp con cái có được một cái nhìn rõ ràng về cuộc sống mà còn dạy cho con cái những giá trị đạo đức quý báu mà mỗi con người nên gìn giữ. Mỗi câu thơ là một bài học, mỗi lời khuyên là một tấm gương sáng để con cái có thể rút ra và áp dụng vào cuộc sống của mình.