Giải giúp tôi

Trong kho tàng thơ ca Việt Nam hiện đại, có nhiều bài thơ khơi dậy trong lòng người đọc những ký ức dịu dàng, những rung động sâu xa về quê hương, gia đình và tình mẫu tử. *“Khói bếp chiều ba mươi”* của Nguyễn Trọng Hoàn là một tác phẩm như thế. Qua hình ảnh khói bếp và cấu tứ bài thơ chặt chẽ, tinh tế, nhà thơ đã vẽ nên một không gian đậm chất truyền thống, chan chứa tình cảm thiêng liêng giữa mẹ và con, giữa hiện tại và quá khứ, giữa cái riêng tư và nét đẹp văn hóa dân tộc.

Bài thơ được cấu tứ theo dòng hồi tưởng của người con xa quê, trở về trong ký ức với khoảnh khắc thiêng liêng của chiều ba mươi Tết – thời khắc đoàn viên, sum họp. Mở đầu bài thơ là tiếng lòng da diết:

*“Con đi xa vẫn nhớ nao lòng  

Khói bếp nồng thơm mái rạ”*

Hai câu thơ mở đầu đã gợi ra không gian quê nhà bình dị, gần gũi với hình ảnh mái rạ, khói bếp – những biểu tượng thân thương gắn bó với tuổi thơ, với mẹ. Khói bếp trong thơ không chỉ là hình ảnh vật chất mà còn là biểu tượng của sự ấm áp, sum vầy, của ký ức không thể phai mờ.

Cấu tứ bài thơ được triển khai theo mạch cảm xúc hồi tưởng: từ hiện tại – người con xa quê nhớ về mẹ, đến quá khứ – những mùa Tết xưa mẹ gói bánh chưng, chuẩn bị mâm cỗ, và trở lại hiện tại – người con thấm thía hơn bao giờ hết tình mẹ, tình quê. Sự lặp lại của cụm từ *“Ba mươi này mẹ...”* không chỉ mang tính nhấn mạnh mà còn tạo nên nhịp điệu thiết tha, gợi sự nối dài của thời gian và tình cảm.

Những hình ảnh như *“khói bếp xanh quấn quýt trước hiên nhà”*, *“vòng tay mẹ… và chúng con bé nhỏ”* gợi nên vẻ đẹp giản dị mà xúc động của tình mẫu tử. Khói bếp ở đây không chỉ là vật dụng trong đời sống mà còn là chứng nhân của thời gian, của những đổi thay và tình cảm vẹn nguyên:

*“Khói bếp chiều phơ phất ba mươi  

Cứ ám ảnh và thiêng liêng gọi nhớ”*

Đó là sự trở về đầy xúc động của tâm hồn, là nơi bắt đầu và kết thúc của mọi nỗi nhớ, là gốc rễ của một đời người. Hình ảnh người mẹ hiện lên qua các hành động nhỏ bé nhưng chan chứa tình thương: gói bánh, chuẩn bị mâm cỗ, ngóng con… Cái nhìn của nhà thơ vừa tinh tế vừa đằm thắm, gợi nhớ những phẩm chất cao đẹp của người mẹ Việt Nam: tảo tần, hy sinh, bao dung.

Kết bài thơ là câu thơ sâu lắng, đầy chất triết lý:

*“Mà tháng năm vời vợi khôn nguôi  

Quê hương và dáng mẹ  

Khói bếp, chiều ba mươi…”*

Câu kết không chỉ khép lại bài thơ mà còn mở ra dư âm miên viễn. Khói bếp không còn là hình ảnh của vật thể mà đã trở thành hình tượng nghệ thuật mang ý nghĩa văn hóa: biểu trưng cho quê hương, gia đình, cội nguồn và cả thời gian đã qua.

Như vậy, *“Khói bếp chiều ba mươi”* là một bài thơ giàu cảm xúc, có cấu tứ hợp lý, tinh tế, sử dụng hình ảnh giàu sức gợi. Qua hình tượng khói bếp, Nguyễn Trọng Hoàn không chỉ thể hiện nỗi nhớ quê, nhớ mẹ, mà còn gợi mở những giá trị truyền thống sâu sắc trong tâm hồn người Việt. Bài thơ là một bản nhạc êm dịu, ngân vang mãi trong lòng những ai từng sống xa quê, từng một lần trở về trong ký ức những chiều ba mươi ấm áp bên bếp lửa sum vầy.