CẦN GẤP phân tích nỗi lòng của kiều. Đoái thương muôn dặm tử phần, Hồn quê theo ngọn mây Tần xa xa. Xót thay huyên cỗi, xuân già, Tấm lòng thương nhớ biết là có nguôi? Chốc là mười mấy năm trời, Còn...

Nguyễn Du là bậc thầy về sử dụng ngôn ngữ. Tác phẩm Truyện Kiều nổi tiếng đã được dịch sang nhiều thứ tiếng, được đánh giá cao bởi giá trị nghệ thuật và giá trị nhân đạo sâu sắc. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích nằm ở phần Gia biến và lưu lạc, khi gia đình gặp cơn loạn lạc, Kiều đã quyết định bán mình để chuộc cha. Trải qua bao gian khổ Kiều đã bị Tú Bà đưa ra sống ở lầu Ngưng Bích. Trong tâm trạng của một con người xa quê và nhớ nhà, nàng đã nhìn ngắm cảnh vật và chợt nhớ lại quá khứ.

Trước hết, đọc những câu thơ mở đầu, ta cảm nhận được không gian và thời gian nơi lầu Ngưng Bích:

"Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng."

Không gian nơi lầu Ngưng Bích thật đẹp, thơ mộng, lãng mạn nhưng lại khiến Kiều cảm thấy bẽ bàng, tủi hổ. Lầu Ngưng Bích là nơi đón khách bốn phương, vậy mà giờ đây Kiều bị giam lỏng ở nơi đây, chỉ có một mình cô đơn, lẻ loi. Nàng chỉ có thể làm bạn với mây buổi sớm, đèn buổi khuya, vẻ non xa và cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia,... Những cảnh vật ấy dường như không làm nàng cảm thấy bớt u sầu hơn.

Trong tâm trạng buồn bã, nàng nhớ về Kim Trọng:
"Tưởng người dưới nguyệt chén đồng
Tin sương luống những rày mong mai chờ
Bên trời góc bể bơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai"

Khi nhớ về Kim Trọng, nàng nhớ về đêm thề nguyền dưới ánh trăng, hai người cùng nâng chén rượu thề sẽ ở bên nhau trọn đời. Vậy mà bây giờ mỗi người mỗi ngả. Nàng tự cảm thấy bản thân như một kẻ phụ tình, không giữ được lời hẹn ước nên đã tự dặn lòng sẽ rửa sạch tấm son khi nào gặp người tri kỉ.

Sau khi nhớ về Kim Trọng, nàng lại nhớ về cha mẹ:
"Xót người tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ
Sân Lai cách mấy nắng mưa
Có khi gốc tử đã vừa người ôm"

Nhớ về cha mẹ, nàng cảm thấy xót xa vô cùng khi họ đã già yếu nhưng ngày ngày vẫn tựa cửa ngóng chờ tin tức con. Nàng lo lắng không biết ai là người chăm sóc cha mẹ, ai là người quạt cho cha mẹ ngủ, ai là người bên cha mẹ những lúc trái gió trở trời. Cụm từ "cách mấy nắng mưa" có ý nghĩa diễn tả khoảng thời gian dài đằng đẵng, xa cách khiến nỗi nhớ nhung càng thêm da diết.

Đến cuối cùng, nàng lại quay về với thực tại của bản thân:

"Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu
Buồn trông nội cỏ rầu rầu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi."

Điệp từ "buồn trông" được lặp lại bốn lần ở bốn câu thơ cuối thể hiện tâm trạng buồn bã, cô đơn của Kiều. Nàng nhìn ra phía cửa bể thấy thuyền ai đó thấp thoáng cánh buồm xa xa, rồi lại nhìn xuống ngọn nước mới sa, hoa trôi man mác không biết về đâu. Nhìn về phía nội cỏ thấy chân mây mặt đất một màu xanh xanh, cuối cùng nàng nghe thấy tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. Tất cả những cảnh vật ấy đều góp phần tô đậm tâm trạng buồn bã, cô đơn của Kiều. Đặc biệt, hình ảnh ẩn dụ "gió cuốn mặt duềnh" và từ láy "ầm ầm" đã tạo nên sự kinh hãi, dữ dội của biển cả, đồng thời cũng gợi lên sự lo âu, sợ hãi trong lòng Kiều.

Như vậy, bằng việc sử dụng ngôn ngữ độc thoại, Nguyễn Du đã khắc họa thành công nội tâm của Thúy Kiều khi bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích. Đồng thời, ông cũng thể hiện nghệ thuật miêu tả nội tâm đặc sắc của mình.