phân tích bài thơ tự tình tháng 3 của tác giả bình nguyên trang

Bình Nguyên Trang là cây bút nữ tiêu biểu của lớp nhà thơ trẻ trưởng thành sau năm 1975. Thơ chị luôn mang nặng những ưu tư, phiền muộn, dằn vặt, khổ đau của kiếp người nhưng vẫn ánh lên chất trữ tình đằm thắm, thiết tha. Đọc thơ Bình Nguyên Trang ta bắt gặp một tâm hồn phụ nữ nhạy cảm, đa sầu đa cảm, một tấm lòng trăn trở, khát khao yêu thương và được yêu thương. Tự tình tháng Ba là một trong những bài thơ hay nhất của Bình Nguyên Trang. Bài thơ đã diễn tả nỗi buồn man mác của tác giả trong không gian tháng ba, qua đó nói lên tiếng lòng của mình với cuộc đời.

Tháng ba trời vương sương sớm
Buổi chiều mây vội vã bay
Mà con sông rộng quá
Không tôi nghiêng bóng bao ngày

Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, độc giả đã cảm nhận được một nỗi buồn nhẹ nhàng lan tỏa khắp không gian, thấm vào từng câu chữ. Nỗi buồn ấy xuất phát từ những điều nhỏ nhặt, vô hình như làn sương sớm, buổi chiều tà, đám mây vội vã bay. Tất cả tạo nên một khung cảnh thiên nhiên đẹp nhưng cũng rất đỗi bâng khuâng, xao xuyến.

Đặc biệt, hình ảnh "con sông rộng quá" được lặp lại hai lần trong cùng một khổ thơ càng nhấn mạnh thêm sự mênh mông, rộng lớn của dòng sông, cũng như sự cô đơn, trống trải trong tâm hồn thi sĩ. Dường như, giữa khung cảnh thiên nhiên bao la, rộng lớn ấy, nhà thơ cảm thấy mình trở nên bé nhỏ, lạc lõng và cô đơn hơn bao giờ hết.

Trong không gian tháng ba ấy, hình ảnh hoa sấu rụng xuống vai khiến cho nhà thơ chợt nhận ra rằng một mùa xuân nữa lại về. Hoa sấu là loài hoa đặc trưng của Hà Nội, mỗi khi nhìn thấy nó, lòng người lại bồi hồi, xao xuyến nhớ về những kỉ niệm đẹp đẽ của một thời tuổi trẻ. Với Bình Nguyên Trang cũng vậy, khi nhìn thấy hoa sấu rụng, chị lại nhớ về những kỷ niệm xưa cũ, về một thời tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, đam mê nhưng cũng không ít vấp ngã, sai lầm.

Hoa sấu rụng trên vai
Tôi bất chợt nhận ra
Mình đang đứng giữa tháng ba

Câu thơ "Tôi bất chợt nhận ra/ Mình đang đứng giữa tháng ba" như một lời khẳng định chắc nịch về sự hiện diện của bản thân trong dòng chảy thời gian. Tuy nhiên, ẩn sâu trong đó còn là một chút bàng hoàng, thảng thốt của nhà thơ khi nhận ra mình đã bước qua tuổi trẻ, bước qua những tháng năm đẹp đẽ nhất của cuộc đời.

Ở khổ thơ tiếp theo, nhà thơ tiếp tục vẽ nên bức tranh thiên nhiên tháng ba với những nét vẽ tinh tế, sinh động. Tiếng mưa trong hơi ấm bàn tay, nắng sang và sấm trên những ngọn cây. Đây đều là những hình ảnh quen thuộc của mùa xuân, nhưng được nhà thơ cảm nhận bằng một góc nhìn riêng, đầy mới mẻ và độc đáo.

Tiếng mưa trong hơi ấm bàn tay
Nắng sang, sấm trên những ngọn cây

Hai câu thơ này gợi lên hình ảnh những giọt mưa xuân mềm mại, rơi xuống bàn tay, mang theo hơi ấm của đất trời. Nắng xuân cũng rực rỡ, tràn đầy sức sống, xua tan đi cái lạnh lẽo của mùa đông. Còn sấm chớp là dấu hiệu của những cơn mưa rào đầu hè, báo hiệu một mùa xuân mới đã đến.

Những hình ảnh ấy đã góp phần tạo nên một bức tranh thiên nhiên tháng ba tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Đồng thời, cũng ẩn chứa những suy ngẫm sâu sắc của nhà thơ về quy luật vận hành của thời gian và cuộc đời.

Chợt mát lạnh bên một dòng sông
Chợt bâng khuâng ngoài một bến vắng

Hai câu thơ này sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ, đưa từ "chợt" lên đầu câu nhằm nhấn mạnh cảm giác bất ngờ, đột ngột của nhà thơ khi bắt gặp những hình ảnh ấy. "Mát lạnh" là cảm giác của làn da khi được tiếp xúc với nước, "bâng khuâng" là trạng thái của tâm hồn khi đứng trước một không gian rộng lớn, hoang vu. Hai câu thơ đã thể hiện rõ nét tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên tháng ba.

Từ những hình ảnh thiên nhiên cụ thể, nhà thơ đã mở rộng ra để suy ngẫm về cuộc đời. Con sóng bạc đầu ơi

Sao cứ xô mãi vào bờ
Dù biết vòng đời là thế
Lá xanh rồi lá sẽ vàng

Câu thơ "Con sóng bạc đầu ơi/ Sao cứ xô mãi vào bờ" là một câu hỏi tu từ, thể hiện sự băn khoăn, trăn trở của nhà thơ về cuộc đời. Sóng biển bạc đầu, tượng trưng cho sự già cỗi, tàn phai, nhưng vẫn cứ xô mãi vào bờ, không chịu dừng lại. Điều đó khiến nhà thơ liên tưởng đến cuộc đời con người, cũng có lúc thăng trầm, biến đổi, nhưng cuối cùng vẫn phải trở về với cát bụi.

Tuy nhiên, dù biết rằng vòng đời là thế, lá xanh rồi lá sẽ vàng, nhưng nhà thơ vẫn muốn níu giữ, trân trọng những gì đẹp đẽ, tươi mới của cuộc sống. Đó chính là thông điệp nhân văn mà bài thơ muốn gửi gắm đến người đọc.

Bài thơ "Tự tình tháng Ba" của Bình Nguyên Trang là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên tháng ba tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Đồng thời, cũng thể hiện những suy ngẫm sâu sắc của nhà thơ về quy luật vận hành của thời gian và cuộc đời.