ĐỀ 3. I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc đoạn trích: đất nước là hình ảnh con trâu đi trước cái cày, trước cha, trước mẹ là bài đồng dao con chim se sẻ nó đẻ mái tranh, tôi ném hòn sành là con Rồng cháu Tiên,...

i:
câu 1. Đoạn trích được viết theo thể thơ tự do. Dấu hiệu nhận biết:
- Không tuân thủ quy tắc về độ dài và số lượng từ trong mỗi dòng thơ.
- Sử dụng nhiều loại câu khác nhau, bao gồm câu ngắn, câu dài, câu đơn giản và câu phức tạp.
- Có sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa,...

câu 2. đoạn trích trên sử dụng phương thức biểu đạt chính là nghị luận.

những tác phẩm văn học dân gian được gợi nhắc trong đoạn trích bao gồm:
- Đồng dao con chim sẻ nó đẻ mái tranh, tôi ném hòn sành là con rồng cháu tiên.
- Sự tích trầu cau chung thủy.
- Truyện trạng quỳnh, xiên bột của nhân dân.
- Thần thoại nhổ tre mà đuổi giặc.

câu 3. Đoạn trích sử dụng cấu trúc "đất nước là..." để liệt kê những hình ảnh, biểu tượng và giá trị văn hóa đặc trưng của Việt Nam. Cấu trúc này tạo nên một chuỗi liên kết chặt chẽ, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt được ý chính của tác phẩm. Mỗi lần xuất hiện cụm từ "đất nước là", tác giả đều đưa ra một ví dụ cụ thể, từ đó làm nổi bật lên bản sắc văn hóa độc đáo của đất nước.

Hiệu quả nghệ thuật:

* Tăng tính gợi hình, gợi cảm: Cấu trúc lặp lại tạo nên nhịp điệu đều đặn, khiến cho những hình ảnh được liệt kê trở nên sinh động hơn, dễ dàng in sâu vào tâm trí người đọc.
* Nhấn mạnh chủ đề: Việc sử dụng cấu trúc "đất nước là..." nhằm khẳng định rằng đất nước không chỉ là một vùng lãnh thổ mà còn là một tập hợp những giá trị tinh thần, văn hóa, lịch sử, truyền thống.
* Thể hiện quan niệm của tác giả: Qua việc lựa chọn những hình ảnh, biểu tượng tiêu biểu, tác giả muốn gửi gắm đến người đọc thông điệp về lòng tự hào dân tộc, về trách nhiệm gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống của quê hương.

câu 4. Đoạn trích "Đất Nước" của Lê Minh Quốc đã thể hiện tình cảm sâu sắc và lòng tự hào của tác giả đối với quê hương, đất nước Việt Nam. Tác giả sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, ẩn dụ để miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên, lịch sử, văn hóa và con người Việt Nam. Tình cảm của nhân vật trữ tình trong đoạn trích được thể hiện rõ nét qua những chi tiết cụ thể như:

- Hình ảnh con trâu đi trước cái cày: Hình ảnh này gợi lên sự cần cù, chăm chỉ, chịu khó của người nông dân Việt Nam. Con trâu là biểu tượng cho sức lao động bền bỉ, kiên cường của người dân Việt Nam.
- Bài đồng dao "Con chim sẻ": Bài đồng dao này thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, đồng thời cũng phản ánh tinh thần lạc quan, yêu đời của người dân Việt Nam.
- Sự tích trầu cau, truyện Trạng Quỳnh, xiên bột của nhân dân: Những câu chuyện dân gian này thể hiện truyền thống văn hóa lâu đời, đậm bản sắc dân tộc của Việt Nam. Chúng cũng thể hiện niềm tự hào về những giá trị đạo đức, phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam.
- Bìa thư với hình ảnh thân thương: Hình ảnh này thể hiện sự gắn kết, đoàn kết của cộng đồng người Việt Nam, dù ở bất cứ nơi đâu trên thế giới vẫn luôn hướng về Tổ quốc.
- Tô mì Quảng, bún bò Huế, cá lóc canh chua, trái xoài, trái nhãn: Những món ăn đặc sản này thể hiện sự đa dạng, phong phú của ẩm thực Việt Nam, đồng thời cũng thể hiện sự tự hào về nền văn hóa ẩm thực độc đáo của đất nước.

Qua những chi tiết trên, ta thấy được tình cảm của nhân vật trữ tình trong đoạn trích là tình yêu quê hương tha thiết, lòng tự hào về đất nước, con người Việt Nam. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng đầy sức gợi để khắc họa nên bức tranh đất nước Việt Nam tươi đẹp, hùng vĩ và đầy sức sống.

câu 5. Đoạn thơ "Đất nước là con tem với tình nghĩa sâu nặng/Thầm nhắc người đi đừng quên cội quên nguồn" đã gợi lên trong em những suy nghĩ sâu sắc về lòng biết ơn và trách nhiệm đối với quê hương, đất nước. Con tem nhỏ bé nhưng ẩn chứa bên trong là tình cảm thiêng liêng, là biểu tượng của quá khứ, của truyền thống. Nó như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa, rằng mỗi người chúng ta đều phải ghi nhớ và trân trọng những giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc. Quê hương, đất nước là nơi sinh ra, nuôi dưỡng và trưởng thành của mỗi con người. Chúng ta được thừa hưởng những di sản quý báu từ thế hệ đi trước, vì vậy, chúng ta cần có trách nhiệm gìn giữ, phát huy và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Lòng biết ơn và trách nhiệm đó thể hiện qua việc học tập, lao động, cống hiến hết mình cho Tổ quốc. Đó cũng là cách để chúng ta báo đáp công ơn của cha ông, của những người đã hy sinh xương máu để bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc.


ii:
Trong đoạn trích trên, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh để miêu tả vẻ đẹp của quê hương. Tác giả so sánh quê hương như một bức tranh sơn dầu tuyệt đẹp, với màu sắc rực rỡ, tươi tắn, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, lãng mạn.

Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ để miêu tả sự thanh bình, yên ả của quê hương. Quê hương được ví như một dòng sông êm đềm, hiền hòa, chảy mãi theo năm tháng, mang đến cho con người sự bình yên, thư thái.

Qua hai biện pháp tu từ này, tác giả đã khắc họa thành công vẻ đẹp của quê hương, gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc yêu mến, tự hào về mảnh đất quê hương.