Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" được Thanh Hải viết vào tháng 11 năm 1980, khi tác giả đang nằm trên giường bệnh. Bài thơ mang đậm chất trữ tình, thể hiện niềm say mê, ngây ngất của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời lúc vào xuân. Đồng thời, bài thơ còn là tiếng lòng tha thiết, khát khao được dâng hiến cho cuộc đời của nhà thơ.
Mở đầu bài thơ, Thanh Hải đã phác họa nên bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi mát, đẹp đẽ bằng những hình ảnh gợi hình, gợi cảm:
"Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc."
Hình ảnh "dòng sông xanh" gợi lên vẻ đẹp thanh bình, yên ả của làng quê Việt Nam. Trên nền xanh ấy, nổi bật lên hình ảnh "bông hoa tím biếc" - loài hoa đặc trưng của xứ Huế. Bông hoa ấy như một nét chấm phá, tạo nên sức sống cho bức tranh mùa xuân. Tiếp theo, tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ "mọc" để nhấn mạnh sức sống mãnh liệt của bông hoa. Từ láy "tím biếc" gợi lên màu sắc rực rỡ, bắt mắt của bông hoa. Tất cả đã tạo nên một hình ảnh đẹp đẽ, tràn đầy sức sống.
Không chỉ vậy, bức tranh mùa xuân còn được tô điểm thêm bởi âm thanh rộn rã của tiếng chim chiền chiện:
"Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời."
Tiếng chim chiền chiện hót vang trời như tiếng gọi của mùa xuân, tiếng reo vui của vạn vật. Tiếng chim ấy đã khiến cho tâm hồn thi sĩ trở nên rạo rực, say sưa:
"Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng."
Giọt long lanh ở đây có thể hiểu theo nhiều cách: đó là giọt sương, giọt mưa xuân hay cũng có thể là giọt âm thanh của tiếng chim chiền chiện. Dù hiểu theo cách nào thì hình ảnh này đều góp phần thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhà thơ.
Bên cạnh bức tranh thiên nhiên, Thanh Hải còn khắc họa nên bức tranh mùa xuân của đất nước:
"Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ."
Hai câu thơ đầu tiên đã gợi lên hình ảnh những người lính đang cầm súng bảo vệ Tổ quốc. Hình ảnh "lộc giắt đầy quanh lưng" là hình ảnh ẩn dụ cho những thành quả mà họ đã gặt hái được trong quá trình chiến đấu. Còn hai câu thơ sau đã gợi lên hình ảnh những người nông dân đang hăng say lao động sản xuất. Hình ảnh "lộc trải dài nương mạ" là hình ảnh ẩn dụ cho những thành quả mà họ đã đạt được trong quá trình lao động. Như vậy, qua bốn câu thơ, tác giả đã khái quát được hai nhiệm vụ chiến lược quan trọng nhất của đất nước ta trong giai đoạn bấy giờ là chiến đấu và lao động sản xuất.
Kết thúc bài thơ, Thanh Hải đã thể hiện ước nguyện chân thành của mình:
"Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến."
Những ước nguyện của tác giả thật giản dị, khiêm nhường. Tác giả muốn hóa thân thành con chim để đem tiếng hót vui đến cho đời, muốn hóa thân thành cành hoa để tô điểm cho cuộc sống thêm tươi đẹp. Đặc biệt, tác giả muốn hóa thân thành "một nốt trầm" trong bản hòa ca để góp phần tạo nên sự xao xuyến, lắng đọng trong lòng người. Những ước nguyện ấy thể hiện tấm lòng tha thiết yêu mến cuộc sống của nhà thơ.
Như vậy, bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đất nước và ước nguyện chân thành của nhà thơ.
Về mặt nghệ thuật, bài thơ có giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, phù hợp với chủ đề của bài thơ. Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, đảo ngữ,... giúp cho bài thơ thêm sinh động, hấp dẫn.