Dưới đây là một ví dụ về cách thành lập 2 chuỗi thức ăn (mỗi chuỗi có 3 sinh vật trở lên) và một lưới thức ăn hoàn chỉnh dùng các sinh vật có trong hệ sinh thái đã cho:
─────────────────────────────
1. Hai chuỗi thức ăn:
• Chuỗi thức ăn 1:
– Cỏ → Châu chấu → Rắn → Đại bàng
Giải thích:
– Cỏ là sinh vật sản xuất, cung cấp năng lượng cho nhiều loài động vật.
– Châu chấu ăn cỏ.
– Rắn săn bắt châu chấu (và có thể săn thêm cả các loài nhỏ khác).
– Đại bàng là động vật săn mồi ăn rắn.
• Chuỗi thức ăn 2:
– Cỏ → Hươu → Sư tử
Giải thích:
– Cỏ cung cấp năng lượng cho những loài ăn thực vật như hươu.
– Hươu ăn cỏ để duy trì năng lượng.
– Sư tử săn bắt hươu cùng với một số loài động vật có kích thước tương đương khác.
─────────────────────────────
2. Một lưới thức ăn hoàn chỉnh:
Trong hệ sinh thái với 10 sinh vật (Thỏ, Đại bàng, Rắn, Chuột, Châu chấu, Ong, Cỏ, Chim, Sư tử, Hươu) có thể hình dung mối liên hệ thức ăn như sau:
a. Cỏ là nguồn năng lượng chính (nhà sản xuất).
b. Các loài ăn cỏ (herbivore) gồm:
– Hươu, Thỏ, Chuột (ăn cỏ trực tiếp).
– Châu chấu và Ong (dù ong chủ yếu thu thập mật/nghệ chất từ cây, nhưng trong mô hình thức ăn cũng được xem như liên quan đến thực vật).
c. Các loài săn mồi (carnivore) và ăn tạp (omnivore) gồm:
– Rắn: có thể săn bắt chuột, thỏ, châu chấu.
– Chim: có thể săn bắt ong, chuột, thỏ, và thậm chí là một số loài côn trùng như châu chấu.
– Đại bàng: săn rắn, chim hay thậm chí chuột, dựa vào năng lực săn mồi từ trên không.
– Sư tử: săn bắt hươu, thỏ, chuột và các động vật có kích thước trung bình khác.
d. Mối tương tác trong lưới thức ăn:
– Từ “Cỏ”, năng lượng được chuyển qua nhiều mắt xích:
• Cỏ → (Châu chấu, Ong, Thỏ, Chuột, Hươu)
– Sau đó, các động vật ăn thực vật này lại là con mồi của:
• Rắn (săn Chuột, Thỏ, Châu chấu)
• Chim (săn Ong, Chuột, Thỏ, có thể cả Châu chấu)
• Sư tử (săn Hươu, Thỏ, Chuột)
– Cuối cùng, Đại bàng có thể săn mồi các loài như Rắn, Chim hoặc thậm chí là Chuột.
– Rất có thể có sự “ghép nối” giữa các mắt xích, ví dụ:
• Một số loài như Chuột hay Thỏ có thể là con mồi của cả Rắn, Chim và Sư tử.
• Mối liên hệ này giúp duy trì cân bằng sinh thái và thể hiện được tính phức tạp của lưới thức ăn.
Như vậy, lưới thức ăn hoàn chỉnh của hệ sinh thái này cho thấy nguồn năng lượng bắt đầu từ Cỏ và được truyền qua các cấp: từ sinh vật ăn thực vật (Châu chấu, Ong, Thỏ, Chuột, Hươu) đến các con mồi của chúng (Rắn, Chim, Sư tử, Đại bàng), với sự giao thoa và liên kết chéo giữa các mắt xích.
─────────────────────────────
Lưu ý:
- Các chuỗi thức ăn trên chỉ là một ví dụ minh họa. Trong tự nhiên, có rất nhiều mối liên hệ phức tạp giữa các loài và một số có thể có thêm các tầng trung gian khác.
- Một số sinh vật (như ong) chủ yếu có vai trò thụ phấn cho cây và không dùng làm thức ăn trực tiếp theo “chuỗi thức ăn” thông thường, nhưng trong mô hình lưới thức ăn, chúng vẫn đóng góp vào mối liên hệ giữa cây và động vật săn mồi.
Hy vọng cách phân tích trên đã giúp bạn hiểu cách xây dựng chuỗi thức ăn và lưới thức ăn trong một hệ sinh thái đa dạng!