Viết bài văn khoảng 600 chữ phân tích đặc sắc nghệ thuật (xây dựng tình huống truyện, xây dựng nhân vật) của Nguyễn Huy Thiệp trong truyện ngắn Tâm hồn mẹ

Thuỳ Trang Trần

Trong truyện ngắn Tâm hồn mẹ của Nguyễn Huy Thiệp, nhà văn đã thành công trong việc xây dựng tình huống chuyện và nhân vật một cách sâu sắc và độc đáo, qua đó thể hiện rõ nét đặc sắc về nghệ thuật. Tác phẩm không chỉ đơn thuần kể câu chuyện về người mẹ già mà còn mở ra nhiều tầng ý nghĩa về nhân cách, số phận và tâm hồn người mẹ trong hoàn cảnh cuộc sống khắc nghiệt.

Một trong những điểm nổi bật trong xây dựng tình huống chuyện của Nguyễn Huy Thiệp là sự kết hợp giữa thực và ước lệ, tạo ra một không gian và thời gian mang tính biểu tượng, ẩn chứa nhiều nghĩa lý sâu xa. Chuyện kể về người mẹ tần tảo, lam lũ trồng cây gạo để giữ đất và để giữ tình cảm thiêng liêng với đứa con bất hiếu. Tình huống này tưởng chừng như đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều yếu tố nghịch lý: mẹ cố gắng giữ gìn đất đai, nhưng chính đất đai đó lại là nơi như "bốc hơi" đi qua những mất mát và nỗi đau của người mẹ. Chính sự kết hợp này tạo ra một trạng thái đặc biệt của câu chuyện, vừa chân thực, vừa mang tính biểu tượng cao, giúp người đọc cảm nhận về số phận và tâm hồn mẹ trong thực tế đầy khắc nghiệt.

Nguyễn Huy Thiệp cũng khéo léo xây dựng nhân vật người mẹ qua cách kể chuyện và hành động, giúp người đọc hiểu rõ chiều sâu tâm hồn của nhân vật mà không cần quá nhiều mô tả hàn lâm. Người mẹ trong truyện là biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam chân chất, chịu thương chịu khó, hi sinh tất cả vì con cái và đất đai. Những hành động của bà như chăm sóc từng cây gạo, giữ đất, chịu đựng nỗi cô đơn và khắc nghiệt của cuộc sống đều được khắc họa chân thật, toát lên vẻ đẹp bình dị mà đầy phẩm chất cao quý. Đồng thời, nhà văn còn dùng ngôn ngữ biểu cảm để thể hiện nội tâm nhân vật, qua đó khiến độc giả đồng cảm và hiểu được những tầng lớp sâu xa trong tâm hồn người mẹ.

Một điểm đặc sắc nữa trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nguyễn Huy Thiệp là cách ông dùng câu chuyện, tình huống để làm nổi bật tâm lý và số phận của nhân vật chính. Trong tác phẩm, người mẹ dường như bị chiến tranh, thời gian và số phận đè nặng, nhưng vẫn giữ gìn trong lòng một tình cảm chân thành, một tình yêu thiêng liêng dành cho đất đai, cho con. Chính những tình huống đặc sắc như bà cố gắng giữ đất, đối mặt với mất mát, hay cảm xúc nghẹn ngào khi nhìn cảnh đất đai bị xâm lấn, làm nổi bật nét đẹp nhân cách của nhân vật, đồng thời góp phần thể hiện chủ đề về sự hy sinh và ý chí kiên cường của người mẹ. Nhân vật trở nên sống động, chân thực, gần gũi với người đọc, qua đó góp phần làm rõ thông điệp của tác phẩm.

Ngoài ra, nghệ thuật xây dựng tình huống trong truyện còn thể hiện qua cách kể chuyện linh hoạt, không theo trình tự tuyến tính, mà xen kẽ các mẩu chuyện, các tình huống nhỏ, điều này tạo ra sự hấp dẫn, kịch tính và mở ra nhiều khả năng diễn giải. Các tình huống bất ngờ, nghịch lý như đất đai “bốc hơi” còn gợi ra nhiều suy ngẫm về cuộc đời, về số phận và về những giá trị tinh thần của con người.

Tóm lại, nghệ thuật xây dựng tình huống chuyện và nhân vật của Nguyễn Huy Thiệp trong Tâm hồn mẹ thể hiện qua sự sáng tạo trong cách thể hiện thực tại, kết hợp tình cảm chân thực, tinh tế và biểu tượng cao đẹp. Nhờ đó, tác phẩm không chỉ kể một câu chuyện đơn thuần mà còn gợi mở nhiều suy ngẫm sâu sắc về đời người, về ý chí và phẩm giá của con người Việt Nam trong thời kỳ đổi thay.