Thông qua phân tích các ví dụ về tiến hóa thích nghi, chứng minh được vai trò của chọn lọc tự nhiên đối với sự hình thành đặc điểm thích nghi và đa dạng của sinh vật. (chương trình sách kết nối tri thứ...

Chọn lọc tự nhiên là một cơ chế then chốt trong lý thuyết tiến hóa, được Charles Darwin trình bày. Cơ chế này giải thích cách mà các đặc điểm thích nghi hình thành và lan tỏa trong quần thể sinh vật theo thời gian. Để chứng minh vai trò của chọn lọc tự nhiên, ta có thể phân tích qua một số ví dụ điển hình sau: 1. Ví dụ về chim Finches ở quần đảo Galápagos: - Các loài chim này ban đầu có một tổ tiên chung, nhưng vì khác biệt về môi trường ở mỗi hòn đảo (ví dụ: loại thức ăn chủ yếu, cấu trúc thực vật, kích thước hạt thức ăn ở mỗi nơi) mà các cá thể có hình dạng mỏ khác nhau có lợi thế sinh tồn. - Những con có mỏ thích nghi tốt với môi trường cụ thể có khả năng tìm thức ăn hiệu quả hơn, sống sót và sinh sản ra nhiều thế hệ sau. Qua thời gian, các đặc điểm này được “chon lọc” và duy trì, dẫn đến đa dạng hình thái trong cùng một nhóm chim. 2. Ví dụ về màu sắc của côn trùng: - Trong một số môi trường, côn trùng có màu sắc phù hợp với màu nền của cây cối, đất đá sẽ dễ dàng “ẩn mình” khỏi kẻ săn mồi. - Những cá thể có màu sắc phù hợp với môi trường sống của chúng sẽ có cơ hội sống sót cao hơn. Qua nhiều thế hệ, đặc điểm này được giữ lại và tạo nên sự phân hóa, ví dụ như những loài bướm có cánh màu sắc đa dạng nhưng đều mang lại lợi thế tránh kẻ thù. 3. Ví dụ về động vật biển và khả năng thích nghi sâu dưới đáy đại dương: - Một số loài cá dưới đáy biển có khả năng tạo ra ánh sáng sinh học (quang phát) để săn mồi và tự bảo vệ. Đây là một đặc điểm thích nghi được hình thành qua quá trình chọn lọc tự nhiên, khi các cá thể có khả năng quang phát dễ dàng tìm được thức ăn hoặc tránh kẻ săn mồi sẽ có tỷ lệ sống sót và sinh sản cao hơn. Qua các ví dụ trên, ta có thể rút ra một số kết luận: - Chọn lọc tự nhiên giúp “lọc” ra các đặc điểm không cần thiết hoặc kém thích nghi, trong khi giữ lại những đặc điểm mang lại lợi thế sinh tồn trong từng môi trường cụ thể. - Qua quá trình chọn lọc tự nhiên, các quần thể dần thay đổi để phù hợp hơn với điều kiện sống, từ đó hình thành nên những đặc điểm thích nghi độc đáo và tạo ra sức đa dạng sinh học. - Mỗi đặc điểm thích nghi đều là kết quả của hàng thế hệ cá thể vượt qua thử thách môi trường, nhờ đó dẫn đến sự phân hóa và đa dạng của các sinh vật. Như vậy, việc phân tích các ví dụ về tiến hóa thích nghi cho thấy rõ vai trò của chọn lọc tự nhiên trong việc hình thành các đặc điểm thích nghi và thúc đẩy sự đa dạng sinh học của các loài sinh vật trên Trái Đất.