Tô Hoài là một nhà văn đa tài, ông đã để lại rất nhiều tác phẩm hay gây được tiếng vang lớn trong nền thi ca nước ta. Ông sáng tác rất nhiều thể loại từ truyện dài đến truyện ngắn, thơ, tiểu thuyết, kịch bản phim,... Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông đó là tác phẩm "Dế Mèn phiêu lưu ký", đây là một cuốn sách vô cùng bổ ích thú vị không chỉ dành riêng cho trẻ nhỏ mà còn dành cho mọi lứa tuổi.
Cuốn sách này kể về những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn qua thế giới loài vật. Những bài học quý báu mà tác giả muốn gửi gắm đến các bạn nhỏ đó là tình bạn, lòng nhân ái, sự chia sẻ. Nhân vật chính trong truyện là chú dế tên là Mèn, chú có một gia đình hạnh phúc cùng với cha mẹ và bốn người anh em. Trước khi bước vào cuộc phiêu lưu của mình thì chú đã bị thầy u mắng vì tội hung hăng, xốc nổi mà gây vạ. Chú đã lấy đó là bài học đắt giá cho mình. Sau đó chú quyết định đi khám phá thế giới, trải qua biết bao nhiêu chông gai thử thách nhưng chú vẫn luôn can đảm vượt qua. Từ một chú dế hung hăng, kiêu ngạo giờ đây chú đã thay đổi trở thành một chú dế khiêm nhường, chín chắn.
Nhân vật Dế Mèn được Tô Hoài khắc họa vô cùng sinh động, chi tiết, chân thực. Chú dế được miêu tả rất tỉ mỉ, hình ảnh một chàng dế thanh niên khỏe mạnh, cường tráng, với nhiều hình ảnh, hành động ngộ nghĩnh đáng yêu. Không chỉ ngoại hình mà nội tâm của nhân vật cũng được khắc họa vô cùng xúc động, thể hiện được những cảm xúc chân thật của một cậu trai mới lớn, trưởng thành, suy nghĩ sâu sắc hơn.
Ngoài nhân vật Dế Mèn thì các nhân vật khác như Dế Choắt, chị Cốc,... cũng góp phần đem lại thành công cho tác phẩm. Đó là những con vật được nhân hóa có suy nghĩ, hành động giống con người. Chúng có những mối quan hệ, những tình cảm gần gũi, ấm áp như con người vậy.
Bằng ngòi bút tinh tế, tài hoa của mình Tô Hoài đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên, thế giới loài vật vô cùng phong phú, sinh động. Qua tác phẩm Tô Hoài cũng gửi gắm rất nhiều bài học giá trị như: "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn cũng mang vạ vào mình đấy"; "Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ những cử chỉ ngu dại cùa mình thôi. Chuyện phiêu lưu nguy hiểm thì đâu cứ phải đợi đến lúc có vợ gia đình hẵng sinh, nhưng cái đó là chuyện khác, ta không đề cập ở đây."
Có thể nói "Dế Mèn phiêu lưu ký" là một tác phẩm vô cùng xuất sắc dành cho thiếu nhi Việt Nam. Đây là một tác phẩm mà bất kì ai đọc cũng sẽ bị lôi cuốn bởi từng trang sách.