viết bài văn nghị luận phân tích tác phẩm TỰ TRÀO của nhà thơ NGUYỄN KHUYẾN dưới đây: Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang, Chẳng gầy chẳng béo, chỉ làng nhàng. Cờ đương dở cuộc không còn nướcGiúp mình v...

Nguyễn Khuyến là một nhà thơ nổi tiếng của nền văn học trung đại Việt Nam. Ông thường đem cái cảnh sắc mùa thu vào trong thơ của mình cùng với những cảm xúc chân thành. Nhưng ở bài thơ Tự trào này ta lại bắt gặp một giọng thơ hoàn toàn khác của Nguyễn Khuyến. Đó là tiếng cười tự trào về chính bản thân mình.
Bài thơ được viết theo thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật với âm hưởng nhẹ nhàng, trầm lắng đã diễn tả thành công tâm trạng của tác giả.
Mở đầu bài thơ tác giả đã nêu lên những dấu hiệu đặc trưng nhất của mùa thu với những sự vật quen thuộc:
“Trời đất nặng nề phong vân phải dời
Sắc đỏ thay màu cây cỏ lạ
Lưng khoang thương nhớ người quan hệ”
Đó là bầu trời cao rộng, mây trắng bồng bềnh đang trôi đi một cách nặng nề trên bầu trời. Mùa thu luôn gắn liền với lá vàng rơi ngoài ra người ta cũng chọn sắc đỏ để miêu tả. Sắc đỏ ở đây không biết là lá phong đỏ hay chỉ son trong lòng người. Ở câu thơ cuối khung cảnh thiên nhiên dường như mờ nhạt để lộ ra bóng dáng con người. Nhân vật trữ tình đang ngồi trên lưng rồng để ngắm nhìn thế sự cõi trần mà lòng “thương nhơ”.
Có thể thấy rằng ở trong thơ của Nguyễn Khuyến luôn có sự xuất hiện của mùa thu. Nó chiếm vị trí khá lớn trong nguồn cảm hứng của tác giả. Có lẽ rằng Nguyễn Khuyến có một tình yêu đặc biệt dành cho mùa thu hoặc ông cũng muốn mượn mùa thu để ẩn ý nói lên hoàn cảnh của đất nước lúc bấy giờ.
Ở hai câu thơ tiếp theo ta sẽ thấy được rõ nét hơn về bức tranh cuộc sống của tác giả. Con người xuất hiện trực tiếp hơn, đó là hình ảnh của một nhà nho với những thú vui tao nhã.
“Chẳng giàu thì cũng gần sang
Sớm gõ cửa i tờ chiều lại say
Khi xử kiện xong rồi lại uống
Rượu ngon không có bạn hiền
Không mua không phải không tiền không mua.”
Nhà nho xưa thường gắn liền với hình ảnh của chiếc gậy, lom khom và những bước đi thật chậm rãi. Và ngay cả khi chơi cờ hay uống rượu cũng đều phải từ tốn khoan thai. Ở câu thơ trên ta thấy được nhà nho ấy đang chơi cờ nhưng lại bị đứt quãng bởi những lí do khách quan nào đó. Không chỉ vậy mà việc uống rượu cũng vậy. Đang say sưa với chén rượu nồng thì lại bị cắt ngang bởi nhiều thứ khác nhau. Ta thấy được sự bất lực của nhân vật trữ tình trước cuộc sống hiện tại.
Những câu thơ tiếp theo tác giả vẫn tiếp tục nói về thú vui của những bậc nhà nho, nhưng bây giờ đã trở thành quá khứ xa xôi:
“Trước ba tuổi bác bay đùa nghịch
Sau năm nay bác lại chơi ngông
Nghĩ mình phận mỏng cánh chuồn
Khuyên ai vương lấy quyền hơn mà lo.”
Bác ở đây là để chỉ Nguyễn Khuyến ông tự kể về chính cuộc đời của mình. Khi ba tuổi tham gia thi Hội thi Hương đỗ cử nhân. Năm năm sau tức năm 1865 ông đỗ đầu cả thi Hội và thi Đình. Người xưa vẫn thường gọi là Tam nguyên Yên Đổ. Cũng từ đó ông được triều đình mời vào để làm quan. Nhưng chỉ vài năm sau triều đình rối ren ông đã cáo quan về ở ẩn.
Như vậy ta có thể thấy được cuộc sống của nhà thơ Nguyễn Khuyến gắn liền với chốn quan trường. Ở nơi đó con người luôn đấu đá, tranh giành quyền lực. Và chính ông cũng đã từng trải qua điều đó.
Hai câu thơ cuối khép lại bài thơ giống như một tiếng thở dài ngao ngán của nhà thơ:
“Còng lưng gánh cực nên non
Nước chảy đá mòn nghĩ cũng lạ.”
Nhân vật trữ tình đang tự cười mình sao mà lại yếu đuối đến nhu nhược như một bà vợ ghen chồng nên phải “còng lưng gánh cực”. Chính Nguyễn Khuyến cũng cảm thấy lạ lẫm với chính bản thân mình. Bởi ông vốn là một người có khí phách cứng cỏi, thẳng thắn. Vậy mà giờ đây lại chấp nhận buông xuôi, đầu hàng số phận, chịu để cho lũ giặc giày xéo. Đọc đến đây người đọc không khỏi cảm thấy bực bội thay cho nhà thơ.
Qua bài thơ Tự trào ta thấy được phong cách làm thơ trào phúng của Nguyễn Khuyến. Đó là tiếng cười tự trào vừa sâu cay vừa mang chút chua chát. Bài thơ đã phản ánh được một phần nào hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ.