Phân tích nhân vật ông Hai trong truyện “Làng” để thấy được tình yêu nước sâu sắc của người nông dân Việt Nam trong kháng chiến.

Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn về nông thôn và cuộc sống của những người nông dân. Truyện ngắn "Làng" được ông viết năm 1984 thời kì đầu cho cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong truyện ngắn này, ông đã xây dựng thành công nhân vật ông Hai - một con người giàu lòng yêu thương làng quê, đất nước và có niềm tin tuyệt đối vào Đảng và Bác Hồ.

Truyện tập trung khai thác tình huống đặc biệt trong câu chuyện để bộc lộ tình yêu làng, yêu nước của ông Hai. Tình huống ấy là cái tin làng chợ Dầu theo giặc mà chính ông nghe được từ miệng những người tản cư đi qua làng ông. Trước khi tìm hiểu về tình yêu nước của ông Hai, truyện đã để ông nói về làng chợ Dầu bằng tất cả tình yêu, sự tự hào. Đó là một làng nhỏ nhưng có bề dày về lịch sử. Những ngày khởi nghĩa, làng ông đã anh dũng đứng lên chống lại kẻ thù. Và trong ông, lúc nào cũng tha thiết với làng, muốn trở về làng để tham gia kháng chiến.

Nhưng rồi một tình huống bất ngờ xảy đến, nó làm đảo lộn tâm hồn, suy nghĩ của ông. Đó là khi ông nghe được tin "sét đánh" - làng chợ Dầu của ông theo giặc "Việt gian bán nước". Cái tin ấy là một cú sốc lớn đối với ông, nó khiến cho ông "nghẹn đắng hẳn lại, da mặt tê rân rân", ông lặng đi tưởng chừng như không thở được; ông đang đắm chìm trong sự xót xa, tủi nhục, bẽ bàng. Từ chỗ lấy làm tự hào về làng, ông lại xấu hổ vì cái làng ấy theo giặc. Ông nằm gằm mặt xuống, chẳng dám nhìn ai, nhìn vào đâu. Về nhà, ông nằm vật ra giường, buồn bã, bực bội, bế tắc, giận lây và trách cứ những người trong họ. Nỗi đau đớn, giằng xé trong tâm trạng khiến ông "nước mắt cứ trào ra", ông thủ thỉ với đứa con út ngây thơ. Ông hỏi con về làng, khẳng định với con về tấm lòng chung thủy, sắt son với kháng chiến, với cụ Hồ của mình. Qua đó, ta thấy được tấm lòng yêu làng tha thiết của ông Hai.

Từ khi nghe tin dữ đó, ông không còn dám bước chân ra ngoài, suốt ngày ru rú trong nhà và nghe ngóng tin tức. Có lẽ, nỗi sợ hãi, ám ảnh khiến ông làm như vậy. Suốt mấy ngày ông chẳng dám nhắc tới nhưng cứ trốn tránh, lủi ra một góc nhà rồi ngồi khóc thầm. Đến khi vợ ở nhà đằng ngoại về, bà thấy chồng mình đã thay đổi quá nhiều, bà đau đớn, nghẹn ngào nhìn ông Hai. Nhìn lũ con, ông Hai xót xa, thương chúng bị gắn mác là "con cù bất cù bơ" bởi chúng là trẻ con của làng Việt gian. Rồi ông nghĩ đến vợ chồng chủ nhà, liệu họ có chứa chấp nhà ông nữa không. Bao nhiêu câu hỏi quay cuồng trong đầu ông, đẩy ông đến bờ vực của cái chết. Ông không thể nào chịu đựng được mãi cảnh này, ông phải lựa chọn thoát ra khỏi nó. Và ông đã quyết định: "Làng thì yêu thật nhưng nếu làng theo tây thì phải thù". Đây chính là đỉnh điểm trong tâm trạng của ông Hai. Quyết định này chứng tỏ ông Hai là người có tấm lòng cao đẹp, ông yêu làng nhưng tình yêu ấy không mạnh bằng tình yêu đất nước, dành trọn cho Đảng, cho cụ Hồ.

Cuối cùng, khi ông Hai nhận được tin đính chính rằng làng của ông không theo giặc, thì cái vui mừng không gì sánh được. Ông đi khắp làng trên xóm dưới để khoe nhà của ông đã bị Tây đốt hết, đốt nhẵn. Đốt nhẵn là minh chứng rõ ràng nhất cho việc làng ông không phải Việt gian bán nước. Khóc cười là lẽ thường tình trong tình cảm con người. Nhưng điều đáng nói là ông Hai khóc nhiều hơn cười và cười rất sảng khoái. Điều đó có sự đối lập với những ngày làng chợ Dầu theo giặc. Vậy là từ nay, ông Hai có thể tự hào về làng của mình, không phải che giấu hay giấu giếm. Ông lại tiếp tục đi khoe về làng chợ Dầu, ông chỉ cốt mong sao mọi người biết được ngôi làng của ông rất anh hùng, có tinh thần kháng chiến mạnh mẽ. Nhà ông bị đốt nhưng ông không hề tiếc nuối, bởi nhà là của cụ Hồ, mất nhà thì ông vẫn có thể cùng gia đình đi tản cư, hi sinh chút tài sản để cả nước được độc lập, tự do.

Qua diễn biến tâm trạng của ông Hai, ta thấy được hình tượng một người nông dân yêu làng, yêu nước sâu sắc, có niềm tin tuyệt đối vào Đảng và Bác Hồ. Với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặt nhân vật vào tình huống kịch tính để khắc họa được tâm trạng nhân vật, Kim Lân đã cho người đọc thấy được hình ảnh một người nông dân chất phác, thuần hậu nhưng lòng yêu nước luôn chất chứa trong con người họ, chỉ chờ có cơ hội là bùng lên mãnh liệt.