Phân tích bài thơ Ngắm trăng của chủ tịch Hồ Chí Minh

Question

Accepted Answer

Bài thơ "Ngắm trăng" của Hồ Chí Minh được trích từ tập "Nhật kí trong tù". Tác phẩm được viết bằng chữ Hán và theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Mặc dù là một bài thơ thuần túy tả cảnh nhưng ẩn sâu trong đó ta vẫn thấy toát lên tình yêu thiên nhiên tha thiết của Bác trong mọi hoàn cảnh. Hơn thế nữa, bài thơ còn nói lên vẻ đẹp tâm hồn của Người, cho thấy dù trong hoàn cảnh khó khăn vất vả, Bác vẫn luôn hướng đến cái đẹp, cái tốt.

Mở đầu bài thơ, Bác miêu tả cảnh ngắm trăng trong hoàn cảnh đặc biệt:

"Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ"

Hai câu thơ mở đầu gợi ra hoàn cảnh sống khắc nghiệt của nhà thơ: trong tù, nơi chỉ có bóng tối, những bức tường lạnh lẽo, không có tự do, không có rượu, không hoa. Trước khung cảnh đêm trăng tuyệt diệu, lòng người bỗng cảm thấy băn khoăn, bối rối vì hoàn cảnh trớ trêu. Tuy vậy, ánh trăng đẹp ngoài kia vẫn cứ vô tư lan tỏa vào trong ngục thất, ngắm nhìn người thi sĩ.

"Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ"

Hình ảnh người tù hiện lên thật đẹp đẽ, khi vượt lên trên nghịch cảnh, trân trọng và rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Đáp lại tấm lòng của người tù, vầng trăng cũng xao xuyến, nghẹn ngào, đồng điệu cùng người. Trăng và người đã có một cuộc vượt ngục ngoạn mục, phá vỡ mọi ranh giới của nhà tù. Họ tìm đến và soi chiếu cho nhau, giúp người tù thêm vững tâm với con đường mình đã chọn. Khoảnh khắc ấy thật thiêng liêng và quý báu với người tù cộng sản.

Tác phẩm được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc. Ý thơ và hình ảnh trở thành cặp song hành, hỗ trợ cho nhau. Đặc biệt, Hồ Chí Minh đã sử dụng biện pháp nhân hóa để vầng trăng trở nên sinh động, có hồn hơn. Tâm hồn người thi sĩ đã chinh phục vẻ đẹp thiên nhiên, khiến cho cảnh vật cũng phải xúc động, đồng cảm. Như vậy, bài thơ "Ngắm trăng" đã cho thấy tình yêu thiên nhiên say đắm của người tù cộng sản. Đồng thời, bài thơ cũng cho thấy một tâm hồn thanh cao, một phong thái ung dung tự tại của Bác ngay cả trong cạm bẫy của quân thù.