Hoàng phát
Các cuộc khởi nghĩa nông dân trong phong trào chống Pháp cuối thế kỷ XIX, tiêu biểu như khởi nghĩa Yên Thế do Hoàng Hoa Thám lãnh đạo, đều lần lượt thất bại vì nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Dưới đây là phân tích cụ thể:
1. Tương quan lực lượng chênh lệch
- Về vũ khí, trang bị: Nghĩa quân chủ yếu sử dụng vũ khí thô sơ (gươm, giáo, súng tự chế), trong khi quân Pháp và tay sai được trang bị hiện đại với súng trường, pháo, đạn dược đầy đủ.
- Về tổ chức quân sự: Quân Pháp có tổ chức khoa học, chiến thuật hiện đại, còn nghĩa quân hoạt động theo kiểu du kích, tự phát, khó đối đầu trực diện lâu dài.
2. Thiếu sự lãnh đạo thống nhất và chiến lược lâu dài
- Phong trào diễn ra phân tán, rời rạc, mang tính địa phương, chưa có sự phối hợp quy mô toàn quốc.
- Lãnh đạo các cuộc khởi nghĩa thường là những nông dân, võ quan cũ, thiếu kinh nghiệm về chính trị và tổ chức chiến tranh lâu dài.
3. Cơ sở xã hội hạn hẹp
- Chủ yếu dựa vào tầng lớp nông dân bị bóc lột nặng nề. Các tầng lớp khác như địa chủ, trí thức, tư sản... ít tham gia hoặc không ủng hộ, khiến phong trào thiếu sự hậu thuẫn rộng rãi.
4. Chính sách đàn áp và chia rẽ của thực dân Pháp
- Pháp sử dụng đòn roi quân sự kết hợp mua chuộc, chia rẽ nội bộ, khiến nhiều thủ lĩnh nghĩa quân bị cô lập hoặc phản bội.
- Họ còn dùng chiêu bài "dụ hàng", khiến một số thủ lĩnh chùn bước hoặc tan rã đội ngũ.
5. Yếu tố thời cuộc
- Vào cuối thế kỷ XIX, chế độ phong kiến Việt Nam đang suy yếu, không còn khả năng tập hợp sức mạnh dân tộc.
- Trong khi đó, phong trào Duy Tân, Đông Du… chưa hình thành rõ rệt, phong trào nông dân chưa được tiếp sức bởi một tư tưởng mới, một đường lối hiện đại.
Ví dụ cụ thể: Khởi nghĩa Yên Thế (1884–1913)
- Kéo dài gần 30 năm, là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất, song cuối cùng cũng thất bại vì các lý do nêu trên.
- Đặc biệt, sau khi Hoàng Hoa Thám mất (1913), phong trào không còn người dẫn dắt có uy tín, dễ dàng bị dập tắt.