Hữu Thỉnh là cây bút tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Thơ ông giản dị mà tinh tế, sâu sắc, luôn mang tới cho người đọc những cảm xúc chân thành, đằm thắm và gần gũi. Bài thơ "Ngôi nhà" là một trong những sáng tác nổi tiếng của Hữu Thỉnh, được in trong tập thơ "Từ chiến hào tới thành phố", xuất bản năm 1991. Bài thơ là lời tự bạch của tác giả về ngôi nhà của mình, qua đó thể hiện tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc giữa con người với thiên nhiên, với quê hương, đất nước.
Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, gồm 6 khổ, mỗi khổ từ 4 đến 8 câu. Mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ được thể hiện qua những kỉ niệm tuổi thơ, những suy ngẫm về ngôi nhà và tình yêu thương của mẹ.
Khổ thơ đầu tiên, tác giả mở đầu bằng hình ảnh ngôi nhà thân quen, bình dị:
"Tôi sinh ra từ một ngôi nhà
Ngôi nhà ấy rất lạ
Nó giống mọi ngôi nhà
Nhưng cũng thật riêng biệt."
Hình ảnh ngôi nhà được miêu tả qua những chi tiết cụ thể, sinh động: mái ngói đỏ, tường vôi trắng, cửa sổ xanh,... Ngôi nhà ấy vừa quen thuộc, vừa lạ lẫm, khiến cho nhân vật trữ tình cảm thấy bồi hồi, xao xuyến.
Trong những khổ thơ tiếp theo, tác giả hồi tưởng về những kỉ niệm tuổi thơ gắn liền với ngôi nhà:
"Tuổi thơ tôi gắn liền với ngôi nhà ấy
Những buổi chiều hè nắng gắt
Chúng tôi chơi đùa trên sân gạch
Chơi trò trốn tìm, đuổi bắt..."
Những kỉ niệm ấy thật đẹp đẽ, hồn nhiên, vô tư. Đó là những ngày tháng vui vẻ, hồn nhiên của tuổi thơ, là những giây phút hạnh phúc bên gia đình, bè bạn.
Tuy nhiên, khi lớn lên, nhân vật trữ tình phải rời xa ngôi nhà thân yêu để đi lính:
"Khi lớn lên, tôi phải đi lính
Để lại sau lưng ngôi nhà thân yêu
Tôi đi khắp nẻo đường xa
Nhớ về ngôi nhà xưa..."
Sự xa cách, chia ly khiến cho nhân vật trữ tình cảm thấy buồn bã, tiếc nuối. Ngôi nhà giờ đây chỉ còn là một chấm nhỏ trên bản đồ, nhưng trong tâm trí của nhân vật trữ tình, nó vẫn luôn hiện diện, như một mảnh ghép không thể thiếu trong cuộc đời.
Cuối cùng, nhân vật trữ tình trở về thăm ngôi nhà sau bao năm xa cách:
"Hôm nay tôi trở về thăm ngôi nhà xưa
Ngôi nhà vẫn nguyên vẹn như xưa
Chỉ có điều nó đã cũ kỹ hơn
Và tôi đã trưởng thành hơn..."
Nhân vật trữ tình cảm thấy ngỡ ngàng trước sự thay đổi của ngôi nhà, nhưng cũng cảm thấy ấm áp, hạnh phúc vì được trở về với nơi chôn rau cắt rốn của mình.
Qua mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình, bài thơ "Ngôi nhà" đã thể hiện tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc giữa con người với thiên nhiên, với quê hương, đất nước. Đồng thời, bài thơ cũng khẳng định vai trò to lớn của người mẹ trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc con cái. Người mẹ là chỗ dựa vững chắc, là bến đỗ bình yên cho mỗi người con.
Tóm lại, bài thơ "Ngôi nhà" của Hữu Thỉnh là một tác phẩm hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã thể hiện một cách chân thực, sâu sắc tình yêu thương, sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên, với quê hương, đất nước.