Nêu thí nghiệm chứng minh thân cây vận chuyển nước(không lấy trong sách giáo khoa)

Dưới đây là một gợi ý thí nghiệm “tự chế” (không y hệt trong sách giáo khoa) nhằm chứng minh chính thân cây – cụ thể là hệ mạch gỗ (xylem) – vận chuyển nước từ rễ lên lá: 1. Chuẩn bị • Hai cành cây nhỏ (cùng loài, cùng kích thước, có lá xanh tươi). • Dung dịch nước nhuộm màu (ví dụ: nước pha bột củ dền – cho màu đỏ tím nhẹ; hoặc pha methylen xanh). • Dao sắc, kéo cắt cành, băng dính trong suốt, bình đựng nước. • Thước, cân điện tử (nếu có), camera hoặc điện thoại để ghi hình. 2. Tiến hành a) Đánh dấu hai cành “A” và “B”. Cắt ngang gốc cành sao cho mặt cắt thật phẳng. b) Trên cành A: dùng dao khoét vòng một lớp vỏ + phloem (luồn dao thật khéo để lộ lớp mạch gỗ bên trong nhưng không làm đứt vòng mạch gỗ), sau đó quấn băng dính kín chỗ vừa khoét (không cho nước nhuộm ngấm vào lớp vỏ ngoài). c) Trên cành B: để nguyên, không xử lý. d) Cắm cả hai cành A và B vào chung một bình nước nhuộm (đảm bảo ngập gốc cắt). Đặt ở nơi có ánh sáng vừa phải (tránh nắng gắt). 3. Quan sát và ghi nhận • Sau 1–2 giờ đầu: dùng camera hoặc mắt thường quan sát xem vệt màu nhuộm đã di chuyển đến đâu trên từng cành, đặc biệt là lên các lá. • Sau 4–6 giờ: bạn sẽ thấy ở cành B (nguyên vỏ) các lá – cuống lá bắt đầu ngả màu nhuộm, vân lá nhạt cũng lên màu. Ở cành A (vỏ bị khoét + băng keo), tuy lớp vỏ ngoài chắn phloem nhưng mạch gỗ bên trong vẫn hút nước màu bình thường: lá vẫn lên màu như cành B. 4. Giải thích kết quả – Nếu nước (màu) chỉ vận chuyển trong phloem thì cành A đã bị mất lớp vỏ + phloem sẽ không lên màu; ngược lại nếu do xylem thì cành A vẫn nhuộm màu. – Kết quả thực nghiệm cho thấy dù đã “girdle” phloem, thân cây vẫn hút và đưa nước màu lên lá, nghĩa là vận chuyển chủ yếu qua mạch gỗ (xylem) ở thân. 5. Một số lưu ý – Chỗ khoét vỏ phải thật mỏng, tránh làm rách thương tổn sâu vào mạch gỗ. – Dùng màu tự nhiên (củ dền, trà chàm…) để dễ quan sát và không hại mô cây quá nhanh. – Có thể cân nhẹ cành trước và sau thí nghiệm để ghi nhận khối lượng nước đã hút (nếu cần số liệu). Với thí nghiệm này, bạn không chỉ chứng minh được nước đi lên lá qua mạch gỗ, mà còn tự tay thực hiện và quan sát rõ sự khác biệt giữa thân còn nguyên và thân bị mất phloem.