Tại sao có một số loài cây cần ăn thịt

Một số loài cây “ăn thịt” (cây ăn thịt) tiến hóa trong những môi trường đất nghèo dinh dưỡng, nhất là thiếu nitơ (N) và photpho (P) – hai nguyên tố rất quan trọng để tổng hợp protein, enzyme, diệp lục tố… Khi đất không cung cấp đủ, chúng phải tìm nguồn bổ sung từ nơi khác. Vì thế, cây ăn thịt phát triển cơ chế bẫy và tiêu hóa các sinh vật nhỏ (chủ yếu là côn trùng) để thu nhận các chất dinh dưỡng cần thiết. Các yếu tố chính giải thích vì sao có cây ăn thịt là: 1. Môi trường nghèo dinh dưỡng – Thường là đất chua, đầm lầy than bùn, rừng ngập mặn… thiếu nitơ và khoáng chất. – Cây không thể chỉ dựa vào rễ để hấp thụ đủ dưỡng chất. 2. Cơ chế bẫy và tiêu hóa – Bẫy kẹp (Venus flytrap): hai tai lá đóng lại rất nhanh khi có côn trùng chạm vào gai xúc giác. – Bẫy ống (Pitcher plant – cây nắp ấm): lá biến thành hình phễu, bên trong có dịch tiêu hóa. Côn trùng rơi xuống và bị phân hủy. – Bẫy dính (Sundew, Drosera): lá tiết dịch nhầy dính, giữ chặt côn trùng rồi tiết enzyme phân giải. – Bẫy lật (Bladderwort – Utricularia): có túi hút chân không, khi con mồi chạm cảm biến, miệng túi đột ngột mở, hút nước cùng con mồi vào rồi đóng lại. 3. Tiêu hóa và hấp thu – Cây tiết ra enzyme protease, phosphatase… để phân hủy xác con mồi thành các phân tử nhỏ (axit amin, phosphat…) – Sau đó hấp thu trực tiếp qua bề mặt lá hoặc túi tiêu hóa. 4. Lợi thế tiến hóa – Hấp thu thêm nitơ, photpho, khoáng chất giúp tăng khả năng sinh trưởng, ra hoa, kết hạt. – Giảm được sự cạnh tranh với các loài thực vật khác trong môi trường khắc nghiệt. Tóm lại, cây ăn thịt là một giải pháp tiến hóa để tồn tại và phát triển ở nơi đất nghèo dinh dưỡng: chúng “bắt mồi” để bù đắp lượng chất cần thiết mà rễ không lấy được.