Hô hấp là gì? Nêu vai trò của hô hấp đối với sinh vật.

Hô hấp ở sinh vật có thể được hiểu ở hai mức độ chính: 1. Hô hấp ngoài (hô hấp vật lý) – Là quá trình trao đổi khí giữa cơ thể sinh vật và môi trường bên ngoài. – Ở động vật có hệ hô hấp (phổi, mang, da, khí quản…) O₂ từ môi trường được thu vào cơ thể, còn CO₂ sinh ra trong quá trình chuyển hóa được thải ra ngoài. – Ở thực vật và vi sinh vật, khí khổng (khí môn), tế bào da… cũng góp phần trao đổi O₂–CO₂ với không khí. 2. Hô hấp trong (hô hấp tế bào hay hô hấp hóa sinh) – Là quá trình oxy hóa các chất hữu cơ (đường, axit béo, axit amin…) để thu năng lượng dưới dạng ATP. – Diễn ra trong ti thể (ở sinh vật nhân chuẩn) hoặc bào tương (ở vi sinh vật), gồm các giai đoạn: phân giải đường (glycolysis), chu trình Krebs, chuỗi truyền e⁻—oxy hóa hô hấp. Vai trò của hô hấp đối với sinh vật 1. Cung cấp O₂ cho phản ứng chuyển hóa năng lượng – O₂ là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi truyền e⁻, giúp sinh tổng hợp ATP – “đơn vị năng lượng” thiết yếu cho mọi hoạt động sống. 2. Thải CO₂ và các sản phẩm chuyển hóa độc hại – Giúp duy trì cân bằng axit–bazơ trong cơ thể, tránh ngộ độc do tích tụ CO₂ hoặc các hợp chất trung gian. 3. Duy trì hoạt động sinh lý bình thường – Cung cấp năng lượng cho sự co cơ, dẫn truyền thần kinh, tổng hợp phân tử sinh học, vận chuyển ion, tiết hormone… 4. Ổn định môi trường trong cơ thể – Nhờ điều phối lượng khí trao đổi, hô hấp giúp duy trì pH huyết tương (thông qua hệ đệm C O₂/HCO₃⁻). 5. Ảnh hưởng tới tăng trưởng và phát triển – Ở thực vật, hô hấp liên quan chặt chẽ tới quá trình quang hợp, trao đổi khí giúp duy trì cân bằng năng lượng và sinh trưởng. Tóm lại, hô hấp không chỉ đơn thuần là “hít thở” mà ở cấp độ tế bào là quá trình then chốt để sinh vật thu và sử dụng năng lượng, đồng thời duy trì được môi trường nội mô ổn định.