Nêu cấu tạo hệ hô hấp . Mô tả quá trình trao đổi khí ở phổi và trao đổi khí ở tế bào

Question

huy thanh · Accepted Answer

Hệ hô hấp gồm đường dẫn khí (mũi, họng, khí quản, phế quản) và phổi (phế nang), thực hiện trao đổi khí theo cơ chế khuếch tán: $\text{O}_{2}$ từ phế nang vào máu $\rightarrow $ tế bào, $\text{CO}_{2}$ từ tế bào $\rightarrow $ máu $\rightarrow $ phế nang và thở ra ngoài.

Timi · Answer

Hệ hô hấp ở người gồm hai phần chính: đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới, cùng với các cơ quan phối hợp để trao đổi khí.

1. Cấu tạo hệ hô hấp  
A. Đường hô hấp trên  
  1. Mũi (khoang mũi, vách ngăn, lỗ mũi):  
     - Tiếp nhận, làm ấm, lọc và ẩm không khí.  
  2. Hầu (họng):  
     - Đường chung cho thức ăn và không khí.  
  3. Thanh quản:  
     - Nằm giữa hầu và khí quản, chứa dây thanh âm, đồng thời có nắp thanh quản ngăn không cho thức ăn chui vào đường thở.

B. Đường hô hấp dưới  
  1. Khí quản:  
     - Ống mềm, có các vòng sụn chữ “C” giúp không khí đi xuống phổi.  
  2. Phế quản (phế quản gốc, phế quản thùy, phân nhánh nhỏ dần):  
     - Chia thành hai nhánh chính (phải, trái), dẫn không khí vào các tiểu phế quản.  
  3. Tiểu phế quản và ống phế nang:  
     - Đường dẫn khí nhỏ nhất, không có sụn, thành rất mỏng, kết thúc bằng phế nang.  
  4. Phế nang:  
     - Túi khí nhỏ, tập trung thành chùm. Thành phế nang rất mỏng, giàu mạng mao mạch, là nơi chủ yếu diễn ra trao đổi khí.

2. Quá trình trao đổi khí ở phổi  
Trao đổi khí chủ yếu diễn ra giữa không khí trong phế nang và máu trong mao mạch phổi thông qua khuếch tán theo chênh lệch áp suất riêng phần:  
  - Áp suất O₂ trong phế nang (≈100 mmHg) cao hơn trong máu mao mạch (≈40 mmHg) → O₂ khuếch tán vào máu.  
  - Áp suất CO₂ trong máu mao mạch (≈45 mmHg) cao hơn trong phế nang (≈40 mmHg) → CO₂ khuếch tán ngược ra phế nang.

Sau khi vào máu:  
  • O₂:  
    – ~98% gắn với hemoglobin (Hb) trong hồng cầu thành oxyhemoglobin (HbO₂).  
    – ~2% hoà tan trực tiếp trong huyết tương.  
  • CO₂:  
    – ~70% chuyển thành HCO₃⁻ nhờ enzyme carbonic anhydrase trong hồng cầu.  
    – ~23% gắn với Hb (carbaminohemoglobin).  
    – ~7% hoà tan trong huyết tương.

3. Quá trình trao đổi khí ở tế bào  
Sau khi máu giàu O₂ được tim bơm đi khắp cơ thể, quá trình trao đổi khí giữa máu mao mạch và tế bào mô cũng xảy ra theo khuếch tán:  
  - Áp suất O₂ trong máu (≈95–100 mmHg) cao hơn trong mô (≈40 mmHg) → O₂ khuếch tán qua thành mao mạch vào tế bào.  
  - Trong tế bào, O₂ được dùng trong chuỗi hô hấp tế bào để sản xuất ATP, sinh ra CO₂.  
  - CO₂ trong tế bào (áp suất ≈45 mmHg) cao hơn trong máu mao mạch mô (≈40 mmHg) → CO₂ khuếch tán ngược vào máu.

Trên đường trở về phổi, phần lớn CO₂ được mang về dưới dạng HCO₃⁻, sau đó ngược dòng về phế nang và thải ra ngoài khi thở ra.

Tóm lại, hệ hô hấp gồm đường dẫn khí và phế nang (nơi trao đổi khí), nhờ chênh lệch áp suất O₂–CO₂ và cơ chế vận chuyển của máu mà cơ thể luôn duy trì được O₂ cho tế bào và thải CO₂ ra ngoài.