Phân tích vẻ đẹp thiên nhiên và tấm lòng yêu nước thầm kín của Bác Hồ qua bài thơ "Ngắm trăng" (Vọng nguyệt) hoặc "Đi đường" (Tẩu lộ).

<>

Bài làm:

Hồ Chủ tịch được biết đến là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, bên cạnh đó Người cũng là một thi sĩ với tâm hồn nghệ sĩ. Thơ của Bác vừa giản dị, mộc mạc nhưng lại hàm súc, sâu sắc; vừa cổ điển nhưng lại rất hiện đại. Vẻ đẹp ấy của thơ ca thật sự hài hoà với phẩm chất của Người - một chí sĩ cách mạng giàu lòng nhân ái, kiên cường, cần cù, chịu khó và không ngừng lao động. Một trong số những bài thơ hay nổi tiếng của Bác là Ngắm trăng - Vọng nguyệt. Tác phẩm đã vẽ nên bức chân dung vô cùng đẹp đẽ về tinh thần, nghị lực của người tù cách mạng.

Trước hết, vẻ đẹp thiên nhiên trong bài thơ được khắc hoạ rõ nét, sinh động. Trăng vốn là thi liệu quen thuộc trong thơ ca xưa và nay. Nhắc đến ánh trăng là nhắc đến những đêm trăng tròn vành vạnh, ánh trăng lúc ấy như nối liền với vũ trụ, làm xao xuyến lòng người thi sĩ. Nhưng trong thơ Bác, trăng xuất hiện với nhiều vẻ đẹp khác nhau, khi thì "trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa", khi thì "Trăng vào cửa sổ đòi thơ"... Và có thể nói, tuyệt nhất là khi trăng hiện lên trong bài thơ Ngắm trăng - Vọng nguyệt.

Mặc dù Bác đang bị giam cầm trong bốn bức tường lạnh lẽo, nhưng tâm hồn Bác vẫn vượt ra ngoài không gian chật hẹp ấy để hòa mình vào thiên nhiên, đặc biệt là với vầng trăng. Có lẽ chỉ có ánh trăng là thứ mà kẻ thù không thể cấm được Bác thưởng thức, vậy là Bác đã ngắm trăng.

Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ

Bác lặng lẽ ngắm trăng qua song sắt của nhà giam, và lúc này đây, Bác chợt nhận ra một thiếu sót lớn, đó là chưa chuẩn bị rượu hoa để đón tiếp người bạn tri kỉ của mình. Từ "hứng" gợi lên cảm xúc mừng vui pha lẫn tủi nhục, xót xa vì hoàn cảnh trớ trêu của nhà tù. Mặc dù là như vậy nhưng Bác vẫn cảm nhận được vẻ đẹp tuyệt diệu của thiên nhiên, cụ thể là hình ảnh trăng. Ánh trăng soi chiếu vào căn phòng nơi Bác bị giam cầm, Bác muốn thưởng thức ánh trăng ấy, thưởng thức cái đẹp của tự nhiên. Ta có thể thấy rằng, mặc dù trong hoàn cảnh tù ngục, phải xa rời tự do, nhưng dường như chẳng có gì có thể ngăn cản được tình yêu của Bác dành cho thiên nhiên. Tâm hồn của Bác vẫn ung dung, tự tại, vẫn tràn đầy lòng yêu thiên nhiên, vẫn cảm nhận được mọi vẻ đẹp của cuộc sống.

Không chỉ dừng lại ở đó, vẻ đẹp thiên nhiên còn được Bác khắc hoạ rõ nét hơn ở hai câu thơ cuối:

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ

Hai câu thơ này đã xây dựng lên một bức tranh đêm trăng tuyệt đẹp, có sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người. Dường như có một cuộc vượt thoát khỏi chốn lao tù dơ bẩn để hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp, rộng lớn. Ở đây, ta có thể thấy rằng, Bác và trăng giống như những người bạn tri âm, tri kỉ đang tương ngộ với nhau. Tuy nhiên, nếu xét về mặt ngữ nghĩa, ta có thể thấy rằng câu thơ thứ ba chưa đúng với thực tế bởi chiếc khe cửa nhỏ làm sao có thể chứa đựng được vầng trăng sáng cả đêm. Vì vậy, có thể hiểu câu thơ theo nghĩa thứ hai là ánh trăng xuyên thấu qua những khe cửa để ngắm nhìn người thi sĩ. Điều đó cho thấy, trăng cũng giống như những người bạn thân thiết, tri âm với Bác, luôn đồng hành, sát cánh bên Bác trong suốt chặng đường hoạt động cách mạng.

Như vậy, bài thơ Ngắm trăng - Vọng nguyệt đã khắc hoạ thành công vẻ đẹp thiên nhiên trong đêm trăng. Đồng thời, qua đó ta còn thấy được một tâm hồn yêu thiên nhiên tha thiết, một tinh thần lạc quan, một bản lĩnh thép của người chiến sĩ cách mạng.

Ngoài ra, bài thơ còn thể hiện được tấm lòng yêu nước thầm kín của Bác. Dù trong hoàn cảnh nào, Bác vẫn luôn hướng lòng mình về đất nước, về quê hương Việt Nam dấu yêu.

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến

Đọc những dòng thơ trên, ta cảm nhận được một trái tim nặng lòng với quê hương, một khát khao cháy bỏng được cống hiến cho đất nước, cho nhân dân. Đó là tâm niệm của một người chiến sĩ cách mạng, luôn sẵn sàng hi sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Có thể khẳng định rằng, bài thơ Ngắm trăng - Vọng nguyệt là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách trữ tình của Hồ Chí Minh. Bài thơ kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất thép và chất tình, giữa tinh thần lạc quan, yêu đời với lòng yêu nước sâu nặng. Qua đó, ta càng thêm ngưỡng mộ, khâm phục vẻ đẹp phẩm chất của Người.

Qua bài thơ Ngắm trăng - Vọng nguyệt, ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên mà còn thấy được tấm lòng yêu nước thầm kín của Bác. Quả thật, Bác là người có tâm hồn nghệ sĩ, luôn lạc quan, yêu đời và chan chứa tình yêu thương dành cho thiên nhiên, cho con người.