CỤM TRƯỜNG THPT QUẢNG YÊN NĂM HỌC 2024-2025 Môn: Ngữ văn Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề Đề thi gồm: 02 trang Họ, tên thí sinh:.....................................................

i:
câu 1. Thể thơ tự do

câu 2. <>
Trong khổ thơ thứ ba, người cha muốn truyền đạt cho con những giá trị và bài học quan trọng trong cuộc sống. Đầu tiên, "sinh ra từ dải đất như vành trăng khuyết" nhấn mạnh sự khởi đầu khiêm tốn nhưng đầy tiềm năng của con. Dải đất như vành trăng khuyết tượng trưng cho sự thiếu thốn ban đầu, nhưng nó cũng chứa đựng hy vọng và khả năng phát triển. Người cha mong muốn con phải đối mặt với khó khăn và thử thách bằng lòng kiên nhẫn và quyết tâm.

Tiếp theo, "mẹ đắp cho con giấc mơ tròn" gợi ý rằng gia đình là nền tảng vững chắc giúp con vượt qua mọi khó khăn. Mẹ là người chăm sóc, bảo vệ và tạo dựng tương lai tốt đẹp cho con. Giấc mơ tròn đại diện cho mục tiêu, ước mơ và khát vọng mà con cần nỗ lực để biến thành hiện thực.

Cuối cùng, "chiếc nôi ở cánh đồng có hạt gạo nuôi con ru giấc ngủ đầy trong mơ" nhắc nhở con về tầm quan trọng của lao động và cống hiến. Hạt gạo là kết quả của công sức lao động vất vả, và việc nuôi dưỡng giấc mơ đòi hỏi sự cố gắng và kiên trì. Con cần trân trọng những giá trị cơ bản này để xây dựng tương lai bền vững.

Tổng hợp lại, khổ thơ thứ ba mang thông điệp về sự kiên nhẫn, tình yêu thương gia đình và tinh thần cống hiến. Nó khuyến khích con tự tin vươn lên, chấp nhận thử thách và đóng góp vào xã hội.

câu 3. Trong đoạn thơ trích dẫn, tác giả sử dụng biện pháp tu từ lặp cấu trúc với việc lặp lại cụm từ "dạy con" và "con sẽ hiểu". Việc lặp lại này tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt:

* Nhấn mạnh vai trò của gia đình: Cụm từ "dạy con" được lặp lại nhiều lần, khẳng định sự quan trọng của việc cha mẹ truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm sống cho con cái. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của gia đình đối với sự trưởng thành của mỗi cá nhân.
* Tạo nhịp điệu đều đặn: Cấu trúc lặp lại giúp cho đoạn thơ trở nên uyển chuyển, dễ đọc, dễ nhớ. Nhịp điệu đều đặn góp phần tạo nên sự ấm áp, gần gũi, thân thuộc cho lời thơ.
* Thể hiện tình cảm sâu sắc: Sự lặp lại "con sẽ hiểu" thể hiện niềm tin tưởng của người cha vào khả năng tiếp thu và thấu hiểu của con. Đồng thời, nó cũng bộc lộ tình yêu thương vô bờ bến mà người cha dành cho con.
* Gợi liên tưởng: Những hình ảnh ẩn dụ như "cây cầu", "trái tim", "gió bão", "hạt gạo", "thánh Gióng"... kết hợp với việc lặp lại "dạy con" gợi lên những suy ngẫm về cuộc sống, về trách nhiệm của cha mẹ đối với con cái.

Biện pháp tu từ lặp cấu trúc đã góp phần tạo nên một bức tranh giàu ý nghĩa về tình cảm gia đình, về sự trưởng thành của con người và về những giá trị đạo đức tốt đẹp trong cuộc sống.

câu 4. Hình ảnh "giấc ngủ đầy trong mơ" và "con biết làm Thánh Gióng" mang ý nghĩa sâu sắc, góp phần tạo nên giá trị nghệ thuật đặc biệt cho bài thơ.

- "Giấc ngủ đầy trong mơ": Hình ảnh này ẩn dụ cho sự trưởng thành, phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần của đứa trẻ. Giấc ngủ là thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, giúp cơ thể và tâm trí được phục hồi, chuẩn bị cho hành trình mới. Trong giấc mơ, đứa trẻ sẽ được khám phá thế giới, trải nghiệm những điều mới mẻ, tích lũy kiến thức và kinh nghiệm. Qua đó, nó sẽ dần hoàn thiện bản thân, trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

- "Con biết làm Thánh Gióng": Hình ảnh này thể hiện khát vọng vươn lên, vượt qua thử thách, cống hiến cho đất nước của đứa trẻ. Thánh Gióng là biểu tượng của sức mạnh phi thường, lòng dũng cảm, ý chí kiên cường. Khi con biết làm Thánh Gióng, tức là con đã sẵn sàng đối mặt với mọi khó khăn, thử thách, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Con sẽ trở thành người anh hùng, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, vững mạnh.

Hai hình ảnh này kết hợp với nhau tạo nên một bức tranh đầy hy vọng về tương lai của đứa trẻ. Nó không chỉ lớn lên về thể xác mà còn trưởng thành về tâm hồn, trở thành một công dân có ích cho xã hội.

câu 5. Hai câu thơ "rồi những mầm cây dạy con biết làm cổ thụ / những ngọn đèn dạy con biết sáng" sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ và so sánh.

* Ẩn dụ: Tác giả sử dụng hình ảnh "mầm cây", "ngọn đèn" để ám chỉ sự trưởng thành, phát triển của con người.
* So sánh: Câu thơ thứ nhất sử dụng phép so sánh ngầm giữa việc "dạy con biết làm cổ thụ" với "những mầm cây". Câu thơ thứ hai sử dụng phép so sánh ngầm giữa việc "dạy con biết sáng" với "những ngọn đèn".

Tác dụng của biện pháp tu từ:

* Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, giúp người đọc dễ dàng hình dung được quá trình trưởng thành của con người.
* Nhấn mạnh vai trò của gia đình, xã hội trong việc giáo dục, định hướng cho thế hệ trẻ.
* Thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước, khi những mầm non được vun trồng, chăm sóc sẽ trở thành những cây cổ thụ vững chãi, tỏa sáng rực rỡ.


ii:
Trong cuộc sống, chúng ta luôn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thử thách. Để vượt qua những trở ngại này, khả năng tự động viên là rất quan trọng. Tự động viên là khả năng tự mình tạo động lực, khích lệ bản thân vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Nó giúp chúng ta kiên trì, nỗ lực để đạt được mục tiêu đã đề ra. Những người có khả năng tự động viên thường dễ dàng thành công hơn trong cuộc sống. Họ biết cách vượt qua nỗi sợ hãi, thất bại và luôn tin tưởng vào bản thân.

Một ví dụ điển hình cho khả năng tự động viên là những người lính trên chiến trường. Trong những trận đánh ác liệt, họ phải đối mặt với nguy hiểm, mất mát và đau thương. Tuy nhiên, nhờ khả năng tự động viên, họ vẫn giữ vững tinh thần chiến đấu, không lùi bước trước kẻ thù. Hay như những vận động viên tham gia thi đấu quốc tế, họ phải tập luyện vất vả, trải qua nhiều chấn thương nhưng nhờ khả năng tự động viên, họ vẫn kiên cường, quyết tâm giành chiến thắng. Không chỉ vậy, những nhà khoa học, nghiên cứu cũng cần khả năng tự động viên để vượt qua những khó khăn trong nghiên cứu, khám phá ra những điều mới mẻ.

Bên cạnh đó, tình cảm gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình trưởng thành của mỗi người. Gia đình là nơi chúng ta được sinh ra, lớn lên và được bao bọc bởi tình yêu thương của cha mẹ, anh chị em. Tình cảm gia đình là sợi dây gắn kết, giúp chúng ta gắn bó, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau. Cha mẹ luôn dành cho con cái những điều tốt đẹp nhất, chăm sóc, bảo vệ và dạy dỗ con cái nên người. Con cái cũng có trách nhiệm hiếu thảo, vâng lời cha mẹ, trở thành người có ích cho xã hội.

Tình cảm gia đình là nền tảng vững chắc cho sự phát triển của mỗi người. Nó giúp chúng ta có chỗ dựa tinh thần, động viên, khích lệ khi gặp khó khăn, thất bại. Khi chúng ta vấp ngã, gia đình là nơi chúng ta có thể trở về, được an ủi, vỗ về và tiếp thêm sức mạnh để đứng dậy và tiếp tục chiến đấu. Gia đình là nơi chúng ta có thể trút bỏ những lo toan, muộn phiền trong cuộc sống, là nơi chúng ta được là chính mình.

Ngoài ra, tình cảm gia đình còn là cơ sở để xây dựng một xã hội tốt đẹp. Một gia đình hạnh phúc sẽ góp phần tạo nên một cộng đồng hạnh phúc. Khi mỗi người đều được yêu thương, che chở và tôn trọng, họ sẽ có động lực để phấn đấu, cống hiến cho xã hội. Điều này càng khẳng định vai trò to lớn của tình cảm gia đình trong cuộc sống.

Như câu chuyện "Cuội cung trăng", tình mẫu tử thiêng liêng đã khiến Cuội dù bị trừng phạt vẫn nhớ về mẹ và quay trở lại trần gian. Đó là một minh chứng cho thấy tình cảm gia đình có sức mạnh phi thường, có thể vượt qua mọi rào cản, giới hạn.

Vì vậy, chúng ta cần trân trọng và vun đắp tình cảm gia đình. Mỗi người hãy cố gắng hoàn thiện bản thân, trở thành người có ích cho xã hội. Hãy luôn nhớ rằng, gia đình là tổ ấm, là bến đỗ bình yên nhất của mỗi người.