Dương Thùy Đoạn trích bạn cung cấp đã khắc họa một cách sâu sắc bi kịch của nhân vật Hộ, một nhà văn tài năng nhưng phải vật lộn giữa lý tưởng nghệ thuật cao đẹp và gánh nặng cơm áo gạo tiền. Dưới đây là phân tích các câu hỏi của bạn:
1. Một số câu văn có sự đan xen giữa lời của người kể chuyện và lời của nhân vật:
Trong đoạn văn, có nhiều câu cho thấy sự hòa quyện giữa lời kể của người trần thuật (ngôi thứ ba) và suy nghĩ, cảm xúc nội tâm của nhân vật Hộ. Đây là một đặc điểm nghệ thuật giúp khắc họa chiều sâu tâm lý nhân vật.
- "Đối với hắn lúc ấy, nghệ thuật là tất cả: ngoài nghệ thuật không còn gì đáng quan tâm nữa." (Câu này vừa là lời kể khách quan, vừa phản ánh chính xác tư tưởng, niềm tin tuyệt đối của Hộ về nghệ thuật ở giai đoạn đầu.)
- "Hắn băn khoăn nghĩ đến một tác phẩm nó sẽ làm mờ hết các tác phẩm khác cùng ra một thời..." (Đây là suy nghĩ, hoài bão lớn lao của Hộ, được người kể chuyện thuật lại bằng giọng văn khách quan.)
- "Khốn nạn! Khốn nạn. Khốn nạn thay cho hắn! Bởi vì chính hắn là một thằng khốn nạn! Hắn chính là một kẻ bất lương!" (Đây là những lời tự chửi rủa, tự dằn vặt của Hộ, được người kể chuyện thuật lại trực tiếp, không qua gián tiếp, tạo cảm giác như chính Hộ đang nói.)
- "Chao ôi! Hắn đã viết những gì?" (Câu cảm thán này thể hiện sự thất vọng tột cùng của Hộ về những tác phẩm của mình.)
- "Hắn nghĩ thế và buồn lắm, buồn lắm! Còn gì buồn hơn chính mình lại chê mình? Còn gì đau đớn hơn cho một kẻ vẫn khát khao làm một cái gì nâng cao giá trị đời sống của mình, mà kết cục chẳng làm được cái gì, chỉ những lo cơm áo mà đủ mệt?" (Đây là sự kết hợp nhuần nhuyễn. "Hắn nghĩ thế" là lời kể, nhưng hai câu hỏi tu từ sau đó lại chính là những day dứt, bi kịch nội tâm của Hộ, thể hiện trực tiếp nỗi đau khổ của anh.)
- "Hắn tự bảo: "Ta đành phí đi một vài năm để kiếm tiền. Khi Từ đã có một số vốn con để làm ăn! Sự sinh hoạt lúc này chẳng dễ dàng đâu!"." (Lời người kể chuyện dẫn dắt "Hắn tự bảo", sau đó là lời thoại trực tiếp của Hộ, nhưng không được đặt trong dấu ngoặc kép, cho thấy sự hòa tan giữa người kể và nhân vật.)
- "Hắn lác đầu tự bảo: "Thôi thế là hết! Ta đã..." (Tương tự, đây là lời thoại nội tâm trực tiếp của Hộ, thể hiện sự tuyệt vọng cùng cực.)
2. Theo nhân vật Hộ, văn chương chỉ dung nạp những người như thế nào?
Theo nhân vật Hộ, văn chương không phải là nơi dành cho những người thợ khéo tay, làm theo kiểu mẫu có sẵn. Hộ cho rằng:
- "Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi."
- "Khơi những nguồn chưa ai khơi, và sáng tạo những cái gì chưa có..."
Điều này cho thấy Hộ tin rằng văn chương đích thực phải là sự khám phá, sáng tạo, mang đến những giá trị mới mẻ, độc đáo, chứ không phải là sự sao chép hay làm việc hời hợt, cẩu thả.
3. Tác dụng của điểm nhìn của người kể chuyện trong văn bản:
Đoạn văn được kể theo ngôi thứ ba hạn tri (hay ngôi kể "người kể chuyện toàn tri có hạn"). Tức là người kể chuyện biết rõ mọi suy nghĩ, cảm xúc, nội tâm của nhân vật Hộ, nhưng không can thiệp quá sâu vào diễn biến khách quan bên ngoài. Tác dụng của điểm nhìn này là:
- Khắc họa sâu sắc thế giới nội tâm của Hộ: Người kể chuyện có thể thâm nhập vào tận cùng suy nghĩ, cảm xúc, những dằn vặt, bi kịch, mâu thuẫn bên trong Hộ. Điều này giúp người đọc hiểu rõ hơn về lý tưởng, hoài bão, và cả sự đau khổ, tuyệt vọng của nhân vật.
- Tạo sự đồng cảm cho người đọc: Khi người đọc được "nhìn" vào tận sâu thẳm tâm hồn Hộ, họ dễ dàng thấu hiểu và đồng cảm với bi kịch của anh, từ một nhà văn đầy khát vọng trở thành một người phải viết những thứ "vô vị, nhạt nhẽo" vì gánh nặng mưu sinh.
- Thể hiện rõ sự đối lập: Điểm nhìn này giúp làm nổi bật sự đối lập gay gắt giữa lý tưởng nghệ thuật cao cả của Hộ và hiện thực phũ phàng của cuộc sống cơm áo, gạo tiền. Người đọc thấy rõ Hộ đau khổ như thế nào khi phải phản bội lại chính mình, phản bội lại nghệ thuật.
- Tăng tính khách quan cho câu chuyện: Mặc dù đi sâu vào nội tâm nhân vật, nhưng việc sử dụng ngôi thứ ba vẫn giữ được một khoảng cách nhất định, tránh biến câu chuyện thành lời tự sự chủ quan, tăng tính chân thực và khách quan cho bi kịch của Hộ.
4. Đoạn văn "Đói rét không có nghĩa gì đối với gã trẻ tuổi say mê lí tưởng. Lòng hắn đẹp. Đầu hắn mang hoài bão lớn. Hắn khinh những tủn mủn lo lắng về vật chất" cho thấy khát vọng của nhân vật Hộ với nghề viết như thế nào?
Đoạn văn này khắc họa một cách rõ nét khát vọng mãnh liệt, cao cả và không vụ lợi của Hộ đối với nghề viết văn trước khi anh kết hôn và có gia đình:
- Say mê lí tưởng, khinh thường vật chất: Hộ hoàn toàn sống vì nghệ thuật, không màng đến những nhu cầu vật chất tối thiểu ("Đói rét không có nghĩa gì"). Điều này cho thấy anh coi trọng giá trị tinh thần, sự sáng tạo nghệ thuật hơn bất cứ thứ gì khác.
- Lòng đẹp, hoài bão lớn: Hộ không chỉ là một nhà văn mà còn là một con người có tâm hồn cao đẹp, mang trong mình những ước mơ lớn lao về nghệ thuật. Anh muốn tạo ra những tác phẩm có giá trị, "làm mờ hết các tác phẩm khác cùng ra một thời", tức là những tác phẩm vượt thời gian, có tầm ảnh hưởng sâu rộng.
- Tâm huyết và nghiêm túc với nghề: Việc Hộ "chỉ lo vun trồng cho cái tài của hắn ngày một thêm nảy nở. Hắn đọc, ngẫm nghĩ, tìm tòi, nhận xét và suy tưởng không biết chán" cho thấy sự tận tâm, nghiêm túc và khao khát không ngừng học hỏi, rèn luyện để nâng cao năng lực sáng tạo của mình.
Tóm lại, đoạn văn này cho thấy Hộ là một nhà văn chân chính, một nghệ sĩ đích thực, đặt nghệ thuật lên trên tất cả, với khao khát cháy bỏng được cống hiến cho văn chương những tác phẩm có giá trị vĩnh cửu. Đó là một khát vọng thuần khiết và cao thượng.
5. Nêu một thông điệp rút ra từ văn bản có ý nghĩa nhất đối với anh/chị và lí giải lựa chọn đó.
Từ văn bản trên, thông điệp có ý nghĩa nhất đối với tôi là:
"Gánh nặng mưu sinh có thể hủy hoại hoặc làm thui chột những lý tưởng, hoài bão cao đẹp nhất."
Lý giải:
Thông điệp này thực sự sâu sắc và có giá trị cảnh tỉnh. Hộ là một ví dụ điển hình cho bi kịch của người nghệ sĩ trong xã hội hiện thực. Anh xuất phát với một tâm hồn trong sáng, lý tưởng cao đẹp và hoài bão lớn lao về văn chương. Anh coi nghệ thuật là tất cả, không màng vật chất. Tuy nhiên, khi cuộc sống gia đình ập đến với những lo toan cơm áo gạo tiền, anh buộc phải thỏa hiệp, phải viết những thứ "vô vị, nhạt nhẽo" để kiếm sống. Điều này không chỉ làm anh đau khổ, tự dằn vặt mà còn khiến anh cảm thấy mình là một "kẻ khốn nạn", "bất lương", "đê tiện" trong chính nghề nghiệp mà mình tôn thờ.
Thông điệp này khiến tôi nhận ra rằng, dù con người có lý tưởng đến đâu, có tài năng đến đâu, nhưng nếu không có một nền tảng vật chất đủ vững chắc hoặc không biết cách cân bằng giữa lý tưởng và thực tế, rất dễ bị cuốn vào vòng xoáy mưu sinh và đánh mất đi những giá trị tinh thần cao đẹp nhất của mình. Nó nhắc nhở chúng ta về sự mong manh của lý tưởng khi đối diện với áp lực cuộc sống, và tầm quan trọng của việc tìm kiếm sự cân bằng để không đánh mất bản thân.