Phân tích và đánh giá yếu tố trữ tình trong tùy bút “Sau hai đầu đất nước” của Nguyễn Tuân
1. Giới thiệu tác phẩm và tác giả
Tùy bút “Sau hai đầu đất nước” được Nguyễn Tuân viết sau chuyến đi thực tế đến miền Nam Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Là một cây bút nổi tiếng với phong cách tài hoa, uyên bác, Nguyễn Tuân đã đem vào tùy bút này một tình cảm sâu nặng đối với đất nước, con người, và đặc biệt là hai đầu Tổ quốc – nơi hội tụ bao đau thương, anh hùng và niềm tin.
2. Yếu tố trữ tình là gì?
Yếu tố trữ tình trong văn học là sự thể hiện tình cảm, cảm xúc, cảm hứng cá nhân của người viết đối với đối tượng được miêu tả. Trong tùy bút, yếu tố trữ tình thường thể hiện qua:
• Cách lựa chọn chi tiết giàu cảm xúc
• Giọng văn mang màu sắc chủ quan, cảm nhận
• Những liên tưởng, hình ảnh giàu chất thơ
• Cảm hứng ngợi ca, tự hào, yêu thương…
3. Phân tích yếu tố trữ tình trong tác phẩm
a. Cảm xúc chủ đạo: tình yêu nước thiết tha và niềm tự hào dân tộc
• Nguyễn Tuân viết với cảm xúc dạt dào khi nhắc đến mảnh đất Cà Mau tận cùng phía Nam và địa đầu Móng Cái phía Bắc. Dù là hai đầu đất nước, nhưng ông luôn cảm nhận sự gắn bó máu thịt, thiêng liêng giữa con người và non sông Việt Nam.
• Tình cảm ấy không hời hợt mà thấm đẫm trong từng câu chữ, từ cách ông gọi những vùng đất xa xôi là “đầu đất nước” – như những phần máu thịt không thể tách rời.
b. Chất thơ trong hình ảnh và ngôn ngữ
• Nguyễn Tuân thường sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, mang tính biểu cảm cao. Ông không đơn thuần tả cảnh mà “vẽ” bằng cảm xúc: hình ảnh Cà Mau với “rừng đước bạt ngàn”, “sóng vỗ miên man”, hay Móng Cái với “gió biên cương hun hút”,… đều chan chứa chất thơ.
• Nhiều liên tưởng độc đáo: con người nơi đầu đất nước được so sánh như những “cột mốc sống” – đầy hào hùng và xúc động.
c. Cảm xúc lắng sâu trong con người
• Nguyễn Tuân không chỉ ngợi ca cảnh trí mà còn xúc động trước con người Việt Nam nơi biên giới, hải đảo: bình dị, kiên cường, lặng lẽ mà vĩ đại. Những chiến sĩ, người dân nơi đây hiện lên như những biểu tượng sống của lòng yêu nước.
• Những dòng viết về họ đầy xúc động, thể hiện sự trân trọng sâu sắc, không lên gân nhưng vẫn mạnh mẽ về tình cảm.
4. Đánh giá
• Yếu tố trữ tình đã tạo nên linh hồn cho tùy bút “Sau hai đầu đất nước”. Nó giúp cho tác phẩm không chỉ là ghi chép hiện thực mà còn là một bản nhạc ngợi ca Tổ quốc đầy xúc động.
• Qua chất trữ tình, Nguyễn Tuân khẳng định tình yêu non sông không phân biệt Nam – Bắc, không gian – thời gian, mà là tình yêu xuyên suốt, thống nhất trong trái tim người Việt.
5. Kết luận
Tùy bút “Sau hai đầu đất nước” là một tác phẩm giàu chất trữ tình, thể hiện tình cảm yêu nước sâu sắc, niềm tự hào về con người và Tổ quốc. Nguyễn Tuân đã khéo léo đưa yếu tố trữ tình vào trong cách miêu tả, trong cảm xúc và trong từng câu văn, khiến cho tùy bút mang đậm dấu ấn cá nhân và lay động trái tim người đọc.
⸻
Nếu bạn cần bài viết này theo dàn ý cụ thể, có trích dẫn dẫn chứng, hoặc rút gọn để phù hợp làm bài văn trên lớp, mình có thể giúp chỉnh sửa nhé!