Phân tích vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật ông Hai trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân. Qua đó, em hiểu gì về tình yêu quê hương của người dân trong thời kỳ kháng chiến?

Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn cua nền văn học hiện đại Việt Nam. Với vốn am hiểu sâu sắc và gắn bó với nông thôn và người nông dân nên truyện của ông thường xoay quanh những nếp sinh hoạt, cảnh ngộ, phong tục truyền thống của người nông dân Bắc Bộ. Nguyên Hồng nhận xét: Kim Lân là nhà văn một lòng đi về với "đất" với "người" với "thuần hậu nguyên thủy" của cuộc sống nông thôn. Truyện ngắn "Làng" (1948) là một minh chứng tiêu biểu cho lời nhận xét đó của Nguyên Hồng. Bằng việc khai thác đề tài tổ quốc, tác giả đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật ông Hai - một người nông dân chân chất nhưng mang nặng tình yêu làng và tình yêu đất nước. Đặc biệt, qua đoạn trích kể về diễn biến tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc, ta càng thấu hiểu hơn vẻ đẹp tâm hồn của ông.

Ông Hai là một lão nông hiền lành, chân chất. Cũng như bao người khác, cuộc đời ông đã trải qua biết bao khốn khổ cả một đời bán mặt cho đất bán lưng cho trời, ôi thôi thế mà cũng gọi là sống à? Tác giả đã khéo léo đặt ông Hai vào tình huống thử thách để làm nổi bật lên vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân yêu nước. Tình huống ấy là cái tin làng Chợ Dầu theo giặc mà chính ông nghe được từ miệng những người tản cư đi qua làng ông.

Khi nghe tin dữ ấy, ông Hai đau đớn tủi hổ vô cùng. Nhà văn đã rất khéo trong miêu tả nội tâm nhân vật, ông tự dưng thấy xấu hổ chẳng biết giấu mặt vào đâu. Lúc này, lòng tự trọng luôn đẩy ông vào thế đối nghịch với lũ Việt gian bán nước. Nỗi nhục nhã, lo lắng khiến ông mất ăn mất ngủ, nhìn đàn con mà nước mắt ông tràn ra, ông thương chúng lắm, chúng không có tội tình gì, sau này cạp đất mà ăn ư?. Ông căm thù bọn giặc, uất hận chúng đến tận xương tủy. Tình yêu làng và lòng yêu nước của ông đã có lúc mâu thuẫn với nhau, bởi làng thì theo Tây mất rồi, "về làng nghĩa là rời bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ, chịu làm nô lệ cho Tây". Trong hoàn cảnh trớ trêu này, ông chỉ còn biết trút nỗi khổ tâm vào đứa con út, tâm sự với nó như nói với chính mình. Qua đó, ông muốn khẳng định lòng trung thành với cách mạng, với lãnh tụ, một lòng đi theo kháng chiến, theo cờ đỏ sao vàng. Dù lâm vào hoàn cảnh nào, ông vẫn một lòng quyết tâm ủng hộ kháng chiến, ủng hộ cách mạng, ủng hộ cụ Hồ.

Có lẽ, đoạn trích này là đoạn văn thành công nhất trong truyện ngắn Làng, tác giả đã lợi dụng triệt để biện pháp độc thoại nội tâm, đa dạng hóa giọng điệu để diễn tả tâm trạng của ông Hai. Khi thì là lời tự nhủ đầy cương quyết, dứt khoát, lúc lại chìm vào hồi tưởng với nỗi đau đớn, tủi hổ, có khi giọng nói tha thiết bộc lộ tình cảm của ông với đứa con út. Mỗi ngày, tin tức về những thắng lợi của quân và dân ta dồn dập đưa lên, ông Hai sung sướng như vỡ òa cõi lòng, ông vui mừng chạy đi báo tin khắp xóm làng rằng giặc đã rút lui khỏi làng Chợ Dầu, nhà ông bị Tây đốt nhẵn. Có thể thấy, tình yêu làng của ông Hai thật sâu sắc, mãnh liệt, là một phần dòng máu, thớ thịt của ông.

Hình ảnh ông Hai đại diện cho tầng lớp nông dân VN sau cách mạng tháng Tám. Họ một lòng theo Đảng, theo Bác, sẵn sàng hy sinh tất cả để đi theo con đường giải phóng dân tộc. Qua hình ảnh ông Hai, ta càng thêm tin tưởng vào tinh thần kháng chiến của nhân dân ta, một lòng trung kiên với mảnh đất quê hương, với Tổ Quốc thân yêu.