ĐỀ BÀI ÔN LUYỆN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: “Cỏ dại quen nắng mưa Làm sao mà giết được Tới mùa nước dâng Cỏ thường ngập trước Sau ngày nước rút Cỏ mọc đầu tiên”...

i:
câu 1. Thể thơ tự do

câu 2. Câu thơ "Lúc xa nhà nhớ một dáng mây/ Một dòng sông, ngọn núi, rừng cây/ Một làn khói, một mùi hương trong gió..." sử dụng hai biện pháp tu từ chính: liệt kê và điệp ngữ.

* Liệt kê: Tác giả liệt kê hàng loạt hình ảnh thiên nhiên như "dáng mây", "dòng sông", "ngọn núi", "rừng cây", "làn khói", "mùi hương". Việc liệt kê này tạo nên một bức tranh phong phú, đa dạng về cảnh vật quê hương, gợi tả sự gắn bó sâu sắc của tác giả với nơi chôn rau cắt rốn.
* Điệp ngữ: Từ "một" được lặp lại nhiều lần trong câu thơ, tạo hiệu quả nhấn mạnh, thể hiện sự trân trọng, nâng niu từng chi tiết nhỏ bé của quê hương. Điệp ngữ "một" cũng góp phần tạo nhịp điệu đều đặn, du dương cho câu thơ, khiến nó thêm phần ấn tượng và dễ nhớ.

Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa hai biện pháp tu từ giúp tác giả thể hiện trọn vẹn cảm xúc nhớ nhung da diết, tình yêu tha thiết dành cho quê hương của mình. Câu thơ không chỉ miêu tả khung cảnh thiên nhiên đẹp đẽ mà còn bộc lộ tâm hồn nhạy cảm, giàu lòng trắc ẩn của người lính trẻ.

câu 3. Trong đoạn trích "Cỏ Dại" của Xuân Quỳnh, tác giả sử dụng hình thức lời tâm sự của "tôi" để tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Lời tâm sự trực tiếp từ nhân vật chính giúp cho độc giả cảm nhận sâu sắc hơn những suy tư, trăn trở và niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh của thiên nhiên.

* Sự chân thành: Cách xưng hô "tôi" mang lại cảm giác gần gũi, thân mật, khiến độc giả như đang trò chuyện với một người bạn, chia sẻ những suy nghĩ thầm kín. Điều này góp phần tăng cường tính thuyết phục và tạo sự đồng cảm nơi người đọc.
* Tăng cường tính biểu cảm: Qua lời tâm sự, tác giả thể hiện rõ ràng những cảm xúc phức tạp, đa chiều của nhân vật. Từ đó, độc giả dễ dàng nắm bắt được tâm trạng, suy nghĩ và hành động của nhân vật, đồng thời cảm nhận được sự đồng điệu trong tâm hồn.
* Khơi gợi trí tưởng tượng: Hình thức lời tâm sự mở ra không gian cho độc giả tự do suy ngẫm, liên tưởng và khám phá thêm những tầng nghĩa ẩn chứa trong tác phẩm.

Nhìn chung, cách sử dụng lời tâm sự của "tôi" trong "Cỏ Dại" đã góp phần nâng cao giá trị nghệ thuật của tác phẩm, tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống, con người và thiên nhiên Việt Nam.

câu 4. Nhân vật "tôi" trong đoạn trích thể hiện sự thay đổi cảm xúc từ ngạc nhiên, tò mò ban đầu cho đến sự thấu hiểu, trân trọng đối với những giá trị giản dị, bền bỉ như cỏ dại. Ban đầu, nhân vật "tôi" bị cuốn hút bởi vẻ đẹp hoang sơ, mạnh mẽ của thiên nhiên, đặc biệt là hình ảnh cỏ dại. Tuy nhiên, qua thời gian tiếp xúc, quan sát, nhân vật dần nhận ra sức sống mãnh liệt, kiên cường của loài cây bé nhỏ ấy. Từ đó, nhân vật bắt đầu suy ngẫm về ý nghĩa của cỏ dại trong cuộc sống, về sự tồn tại của nó dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Cảm xúc của nhân vật "tôi" được thể hiện rõ nét qua từng câu chữ, từng hình ảnh được tác giả sử dụng. Sự kết hợp hài hòa giữa miêu tả thiên nhiên và tâm trạng nhân vật tạo nên một bức tranh sinh động, giàu cảm xúc, khiến người đọc đồng cảm và suy ngẫm.

câu 5. : Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm.
: Nội dung chính: Hình ảnh cỏ dại tượng trưng cho sức sống mãnh liệt, bền bỉ, dẻo dai của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
: Biện pháp tu từ: Nhân hóa "cỏ" với những hành động như "làm sao mà giết được", "thường ngập trước sau". Tác dụng: Làm nổi bật sức sống mãnh liệt, bất khuất của cỏ dại, ẩn dụ cho sức sống kiên cường, bất khuất của con người Việt Nam trong kháng chiến.
: Bài học về lẽ sống:
- Sống phải biết trân trọng những giá trị giản dị, bình thường nhưng quan trọng.
- Sống phải biết vượt qua khó khăn, thử thách để vươn lên.
- Sống phải biết yêu thương, đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau.


ii:
câu 1. Bài thơ "Cỏ dại" của nhà thơ Xuân Quỳnh là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác độc đáo của bà. Được viết vào năm 1968, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang diễn ra ác liệt, bài thơ mang đậm dấu ấn cá nhân của Xuân Quỳnh với giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết nhưng cũng đầy trăn trở, suy tư.

Đoạn trích "người dân quân tì súng lắng nghe...chỉ còn có đất mà thôi" là phần mở đầu của bài thơ, tập trung miêu tả hình ảnh cỏ dại - loài cây nhỏ bé nhưng lại chứa đựng sức sống mãnh liệt, kiên cường. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về bản lĩnh, ý chí kiên cường của con người Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do.

Mở đầu đoạn trích, hình ảnh cỏ dại được tác giả miêu tả bằng những câu thơ ngắn gọn, súc tích:

> Người dân quân tì súng lắng nghe
> Bài hát nói về khu vườn đầy trái
> Anh bỗng nghĩ đến một vùng cỏ dại
> Nỗi nhớ đầu anh nhớ quê anh

Cỏ dại vốn là loài cây nhỏ bé, yếu ớt, thường bị coi thường. Tuy nhiên, dưới ngòi bút tài hoa của Xuân Quỳnh, chúng lại trở thành biểu tượng cho sức sống tiềm tàng, mãnh liệt. Cỏ dại có thể mọc lên từ những nơi khô cằn, khắc nghiệt nhất, vẫn luôn xanh tươi, vươn mình đón ánh nắng mặt trời. Điều này khiến ta liên tưởng đến hình ảnh người lính Việt Nam, dù phải đối mặt với bao gian khổ, hiểm nguy nhưng vẫn luôn giữ vững ý chí, quyết tâm chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.

Trong đoạn thơ tiếp theo, tác giả tiếp tục khai thác hình ảnh cỏ dại, đồng thời bộc lộ tâm trạng của người lính khi đứng trước khung cảnh thiên nhiên:

> Mảnh đạn bom và chất lân tinh
> Đã phá sạch không còn chi nữa
> Chỉ có sắt, chỉ còn có lửa
> Và cuối cùng còn có đất mà thôi

Những câu thơ này thể hiện rõ nét sự tàn phá khốc liệt của chiến tranh. Mảnh đạn bom, chất lân tinh đã hủy diệt mọi thứ, khiến cho cả đất trời đều trở nên hoang tàn, xơ xác. Trong hoàn cảnh ấy, người lính càng thêm trân trọng, nâng niu những gì còn sót lại, đặc biệt là mảnh đất quê hương.

Bằng việc sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp của cỏ dại, đồng thời khẳng định sức mạnh phi thường của con người Việt Nam. Dù phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thử thách, họ vẫn luôn giữ vững niềm tin, ý chí, quyết tâm chiến thắng kẻ thù.

Như vậy, qua đoạn thơ "người dân quân tì súng lắng nghe...chỉ còn có đất mà thôi", Xuân Quỳnh đã khắc họa thành công hình ảnh cỏ dại - biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, kiên cường của con người Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện tấm lòng yêu mến, trân trọng của tác giả dành cho những người lính đã hy sinh tuổi thanh xuân, xương máu để bảo vệ Tổ quốc.