câu 1. - Thể thơ: tự do
câu 2. - Một số từ ngữ, hình ảnh trong văn bản miêu tả kí ức tuổi học trò:
+ Mùa thu nhiều mây trắng
+ Gió heo may xao xác
+ Sân trường hẹp lại, biển lùi xa
+ Cây phượng gù quên nắng mưa
+ Thầy cô không già đi
+ Nụ cười hiền, mái tóc chớm màu mưa
+ Tiếng ve kêu cháy ruột
+ Mái trường như bóng mẹ
+ Người lính bình yên nằm dưới cánh rừng già
+ Tấm bảng xanh bát ngát
+ Ánh sương sa
+ Tuổi đôi mươi
câu 3. - Biện pháp tu từ điệp ngữ "thôi đừng" được lặp lại ở đầu mỗi khổ thơ tạo nên nhịp điệu chậm rãi, buồn bã, thể hiện sự tiếc nuối, lưu luyến của nhân vật trữ tình đối với những kỷ niệm đẹp đẽ đã qua. Điệp ngữ "thôi đừng" còn nhấn mạnh vào nỗi niềm day dứt, tiếc nuối của nhân vật trữ tình khi phải rời xa mái trường, thầy cô, bạn bè.
- Hiệu quả của biện pháp tu từ điệp ngữ:
+ Gợi hình: Tạo nên bức tranh mùa thu đầy ám ảnh, gợi lên cảm giác man mác buồn, tiếc nuối.
+ Gợi cảm: Thể hiện tâm trạng bâng khuâng, tiếc nuối, lưu luyến của nhân vật trữ tình trước những kỷ niệm đẹp đẽ đã qua.
- Ngoài ra, việc sử dụng điệp ngữ "thôi đừng" cũng góp phần tạo nên giọng điệu trầm buồn, da diết cho toàn bộ đoạn thơ.
câu 4. - Tình cảm của nhân vật trữ tình được thể hiện trong văn bản là sự tiếc nuối và nỗi buồn khi phải chia tay với mái trường, thầy cô và bạn bè. Nhân vật trữ tình đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc để diễn tả tâm trạng của mình.
- Câu thơ "Thôi đừng trách mùa thu nhiều mây trắng" gợi lên hình ảnh mùa thu đẹp nhưng cũng mang theo nỗi buồn man mác. Mây trắng tượng trưng cho sự thanh tao, nhẹ nhàng nhưng cũng ẩn chứa sự cô đơn, trống trải.
- Câu thơ "Thôi đừng nhớ gió heo may xao xác sân trường hẹp lại, biển lùi xa..." tạo nên không gian tĩnh lặng, buồn bã. Sân trường hẹp lại, biển lùi xa như muốn nhấn mạnh sự khép kín, cô đơn của nhân vật trữ tình. Gió heo may xao xác càng làm tăng thêm cảm giác lạnh lẽo, u sầu.
- Câu thơ "thầy cô ơi, xin người đừng già vội nở như thời thơ ấu những chùm hoa... nụ cười hiền, mái tóc chớm màu mưa..." thể hiện sự trân trọng và biết ơn đối với thầy cô. Thầy cô được ví như những bông hoa tươi thắm, rạng rỡ, luôn tỏa sáng trong tâm hồn của nhân vật trữ tình. Nụ cười hiền và mái tóc chớm màu mưa gợi lên vẻ đẹp giản dị, mộc mạc nhưng đầy ấm áp của thầy cô.
- Câu thơ "thôi đừng nghe tiếng ve kêu cháy ruột thôi đừng xa mái trường như bóng mẹ để người lính bình yên nằm dưới cánh rừng già lặng lẽ thương ta, dạy ta lớn thành người" thể hiện sự day dứt và tiếc nuối khi phải rời xa mái trường. Tiếng ve kêu cháy ruột gợi lên nỗi đau đớn, xót xa khi phải chia tay với những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ. Hình ảnh bóng mẹ và người lính bình yên nằm dưới cánh rừng già càng làm tăng thêm nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương.
- Câu thơ "mở đường bay cho những tuổi đôi mươi..." thể hiện khát vọng vươn lên, hướng tới tương lai tươi sáng. Tuổi đôi mươi là giai đoạn đẹp nhất của cuộc đời, là thời điểm con người tràn đầy nhiệt huyết và ước mơ. Nhân vật trữ tình mong muốn được tiếp tục học tập, rèn luyện để trở thành người có ích cho xã hội.
- Nhìn chung, tình cảm của nhân vật trữ tình trong văn bản là sự tiếc nuối, nỗi buồn khi phải chia tay với mái trường, thầy cô và bạn bè. Tuy nhiên, đó cũng là động lực để nhân vật trữ tình cố gắng phấn đấu, vươn lên trong cuộc sống.
câu 5. Bài thơ "Thôi đừng trách mùa thu" của Trần Nhuận Minh mang đến cho độc giả những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống và con người. Bài thơ không chỉ là một bức tranh đẹp về thiên nhiên mà còn là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa về việc trân trọng quá khứ và giữ gìn những giá trị tinh thần cao đẹp.
Qua hình ảnh mùa thu, tác giả gợi lên sự chuyển giao giữa hai mùa, giữa quá khứ và hiện tại. Mùa thu thường được xem là mùa của sự kết thúc, của sự thay đổi, nhưng cũng là mùa của sự khởi đầu mới. Điều này khiến chúng ta phải suy nghĩ về vai trò của quá khứ trong cuộc sống hiện tại. Quá khứ là nơi lưu giữ những kỷ niệm, những trải nghiệm quý báu, giúp chúng ta trưởng thành hơn. Tuy nhiên, nếu cứ mãi đắm chìm trong quá khứ, chúng ta sẽ khó có thể tiến bước về phía trước.
Tác giả sử dụng hình ảnh "cây phượng gù quên nắng mưa dầu dãi" để ẩn dụ cho những giá trị tinh thần cao đẹp. Cây phượng, dù đã trải qua bao nhiêu thăng trầm, vẫn luôn kiên cường, vững vàng, tỏa bóng mát cho đời. Đây là lời nhắn nhủ về việc cần phải biết trân trọng những giá trị tinh thần tốt đẹp, những điều thiêng liêng trong cuộc sống. Những giá trị ấy chính là nguồn động lực to lớn giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
Cuối cùng, tác giả đưa ra hình ảnh "tấm bảng xanh bát ngát bay qua cổng trường", tượng trưng cho sự tiếp nối truyền thống, cho thế hệ trẻ kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của cha ông. Hình ảnh này khơi dậy niềm tin vào tương lai tươi sáng, vào sức mạnh của thế hệ trẻ.
Từ đó, bài thơ gửi gắm thông điệp về việc cần phải biết trân trọng quá khứ, giữ gìn những giá trị tinh thần cao đẹp, đồng thời hướng tới tương lai, xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.
câu 1. Bài thơ "Thôi đừng trách mùa thu" của Trần Nhuận Minh mang đậm chất trữ tình và sâu lắng, thể hiện nỗi niềm tiếc nuối, bâng khuâng khi phải chia tay với mùa thu - mùa đẹp nhất trong năm. Tác giả sử dụng ngôn ngữ giản dị nhưng giàu cảm xúc, kết hợp với hình ảnh thơ mộng, gợi tả khung cảnh thiên nhiên mùa thu đầy lãng mạn.
Tác giả sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ "thôi đừng..." nhằm nhấn mạnh sự lưu luyến, tiếc nuối trước sự thay đổi của thời gian. Điệp ngữ này lặp lại ba lần, mỗi lần đều gắn liền với một hành động cụ thể: "trách", "nhớ", "xa". Điều này cho thấy tâm trạng buồn bã, tiếc nuối của nhân vật trữ tình khi phải rời xa mùa thu.
Hình ảnh "mây trắng", "gió heo may", "cây phượng gù", "tấm bảng xanh", "ánh sương sa"... đều là những hình ảnh quen thuộc của mùa thu, góp phần tạo nên bức tranh mùa thu đẹp đẽ, thơ mộng. Những hình ảnh này không chỉ miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn ẩn chứa những suy tư, trăn trở của con người về cuộc sống, về thời gian.
Bên cạnh đó, việc sử dụng phép so sánh "nở như thời thơ ấu" cũng góp phần làm tăng thêm tính biểu cảm cho bài thơ. Hình ảnh "những chùm hoa" nở rộ như thời thơ ấu, gợi lên sự hồn nhiên, trong sáng, vô tư của tuổi trẻ. Đồng thời, nó cũng thể hiện khát vọng giữ gìn những giá trị tốt đẹp của quá khứ, mong muốn được sống mãi trong những khoảnh khắc đẹp đẽ của tuổi thanh xuân.
Nhìn chung, bài thơ "Thôi đừng trách mùa thu" là một tác phẩm hay, thể hiện tài năng sáng tạo hình ảnh độc đáo của Trần Nhuận Minh. Bài thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc bâng khuâng, tiếc nuối trước sự chảy trôi của thời gian, đồng thời khẳng định giá trị của những kỷ niệm đẹp đẽ trong cuộc đời.