ĐỀ SỐ 8 PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau: Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom, (1) Oán hận trông ra khắp mọi chòm. Mõ thảm không khua mà cũng cốc, Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om? Trước nghe những...

ii:
câu 1. đọc hiểu
*thể thơ: thất ngôn bát cú đường luật
*nhân vật trữ tình: Hồ Xuân Hương
*một số yếu tố thơ đường luật có trong văn bản trên:
- bài thơ gồm tám câu, mỗi câu bảy chữ, hiệp vần cuối ở các ,2 và 4,6,8
- bố cục bốn phần đề, thực, luận, kết
- phép đối ở hai câu thực và hai câu luận
tác dụng của nghệ thuật đối trong hai câu thơ:
mõ thảm không khua mà cũng cốc, chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?
- tạo sự cân xứng trong cấu trúc, nhịp nhàng về âm hưởng cho lời thơ
- nhấn mạnh nỗi cô đơn, buồn tủi, bất hạnh trong lòng người phụ nữ
cảm nhận tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ:
- tâm trạng buồn bã, chán nản, tuyệt vọng khi phải sống trong cảnh lẽ mọn, cô đơn, lẻ loi
- phẫn uất, phản kháng với xã hội phong kiến bất công, tàn bạo

Đọc đoạn trích "Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom" ta thấy được sự tinh tế và sâu sắc của Hồ Xuân Hương qua việc sử dụng biện pháp tu từ đối. Hai câu thơ đầu tiên miêu tả cảnh vật thiên nhiên với âm thanh của tiếng gà gáy vang vọng, tạo nên một khung cảnh tĩnh lặng nhưng đầy u buồn. Tiếng gà gáy như một lời than thở, oán trách cho số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Câu thơ thứ ba "Mõ thảm không khua mà cũng cốc" sử dụng phép đối giữa "mõ thảm" và "cốc", nhằm nhấn mạnh nỗi đau đớn, tủi nhục của người phụ nữ khi phải sống trong cảnh cô đơn, lẻ loi. Câu thơ cuối cùng "Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?" tiếp tục sử dụng phép đối giữa "chuông sầu" và "om", gợi lên hình ảnh một người phụ nữ đang chờ đợi, mong ngóng nhưng lại bị bỏ rơi, khiến lòng nàng càng thêm sầu não, bi thương. Qua việc sử dụng phép đối, Hồ Xuân Hương đã khắc họa thành công tâm trạng buồn bã, chán chường của người phụ nữ trong xã hội xưa. Đồng thời, bà cũng lên án chế độ phong kiến tàn bạo, bất công đã đẩy người phụ nữ vào cảnh ngộ bi đát ấy.

Đọc đoạn trích "Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom..." ta thấy được sự cô đơn, buồn tủi của Hồ Xuân Hương. Bà là một nữ sĩ tài năng nhưng lại gặp nhiều bất hạnh trong cuộc đời. Bài thơ "Tự Tình" là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ của bà, thể hiện rõ nét tâm trạng buồn bã, chán chường của người phụ nữ đang tuổi xuân thì.

Thể thơ của đoạn trích là thất ngôn bát cú Đường luật, gồm tám câu, mỗi câu bảy chữ. Câu thơ đầu tiên là câu phá đề, giới thiệu về hoàn cảnh của nhân vật trữ tình: "Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom". Tiếng gà gáy vang vọng từ xa, gợi lên khung cảnh thanh bình, yên ả của làng quê. Tuy nhiên, nó cũng khiến cho nhân vật trữ tình cảm thấy cô đơn, trống trải. Hai câu thực là tả cảnh: "Oán hận trông ra khắp mọi chòm/ Mõ thảm không khua mà cũng cốc/ Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?". Cảnh vật được miêu tả qua những hình ảnh quen thuộc như bom, mõ, chuông, tạo nên một bức tranh thiên nhiên u ám, ảm đạm. Nhân vật trữ tình nhìn ra khắp mọi nơi, nhưng chỉ thấy sự vắng lặng, cô đơn. Hai câu luận tiếp tục phát triển ý thơ: "Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ/ Sau giận vì duyên để mõm mòm". Nhân vật trữ tình càng thêm buồn bã, chán chường khi nghĩ về duyên phận của mình. Duyên phận đã lỡ dở, khiến cho lòng người càng thêm đau khổ. Hai câu kết là lời khẳng định của nhân vật trữ tình: "Tài tử văn nhân ai đó tá?/ Thân này đâu đã chịu già tom!". Dù tuổi xuân đã qua đi, nhưng nhân vật trữ tình vẫn quyết tâm giữ vững tinh thần lạc quan, yêu đời. Bà tự nhủ rằng mình sẽ không chịu khuất phục trước thời gian, sẽ tiếp tục sống và cống hiến cho đời.

Nghệ thuật đối được sử dụng một cách nhuần nhuyễn trong hai câu thực: "Mõ thảm không khua mà cũng cốc/ Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?". Hai câu thơ đối nhau cả về ý lẫn lời, tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc sắc. Mõ thảm không khua mà vẫn kêu, chuông sầu chẳng đánh mà vẫn ngân, gợi lên nỗi buồn da diết, sâu thẳm của nhân vật trữ tình. Nghệ thuật đảo ngữ cũng được sử dụng một cách linh hoạt, làm tăng sức biểu cảm cho câu thơ.

Qua đoạn trích, ta thấy được tâm trạng buồn bã, chán chường của Hồ Xuân Hương. Bà là một người phụ nữ tài năng nhưng lại gặp nhiều bất hạnh trong cuộc đời. Tuy nhiên, bà vẫn luôn giữ vững tinh thần lạc quan, yêu đời.

câu 2. đọc hiểu
: Thể thơ: thất ngôn bát cú Đường Luật
: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là Hồ Xuân Hương
: Một số yếu tố thơ Đường Luật có trong văn bản trên:
- Bài thơ được viết bằng chữ Nôm và theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với bố cục đề, thực, luận, kết.
- Về niêm, luật, vần, đối:
+ Về niêm: Chữ thứ 2 của và 3 (trắng - độc), và (cũ - cá), và 7 (cá - vàng), và (mối - trở) cùng thanh.
+ Về luật: Luật trắc.
+ Về vần: Vần bằng ở các , 2, 4, 6, 8 (trăng - càng - vàng - sông - xong).
+ Về nhịp: Chủ yếu ngắt nhịp 4/3, hai và 6 ngắt nhịp 2/2/4.
+ Đối: Câu thứ ba đối với câu thứ hai, câu thứ tư đối với câu thứ năm.
: Tác dụng của nghệ thuật đối trong hai câu thơ: Mõ thảm không khua mà cũng cốc, Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?
- Hai câu thơ sử dụng phép đối tạo nên sự tương phản giữa ngoại cảnh và tâm cảnh, giữa âm thanh và sự im lặng, giữa cái bên ngoài và nỗi niềm bên trong của thi sĩ.
- Phép đối còn góp phần làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, giúp người đọc dễ dàng hình dung được khung cảnh đêm khuya tĩnh mịch, u buồn.
- Qua đó, ta thấy được tâm trạng cô đơn, trống vắng, bất lực của nữ sĩ Hồ Xuân Hương khi phải sống trong cảnh lẽ mọn, bị xã hội phong kiến chà đạp.
: Cảm nhận tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ "Tự Tình" của Hồ Xuân Hương:
Bài thơ "Tự Tình" của Hồ Xuân Hương là một bức tranh tâm trạng đầy bi kịch của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Tâm trạng ấy được thể hiện qua nhiều cung bậc khác nhau, từ uất ức, phẫn nộ đến chua xót, cay đắng.
- Uất ức, phẫn nộ: Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom là tiếng kêu của sự cô đơn, lạc lõng. Tiếng mõ thảm không khua mà cũng cốc, tiếng chuông sầu chẳng đánh cớ sao om là tiếng than thở của người phụ nữ bị chồng bỏ rơi, bị xã hội phong kiến vùi dập. Những tiếng kêu ấy như tiếng lòng của người phụ nữ đang gào thét, muốn thoát khỏi cảnh ngộ bế tắc, nhưng lại bị trói buộc bởi những quy tắc hà khắc của lễ giáo phong kiến.
- Chán ngán, ngao ngán: Người phụ nữ chán nản, ngao ngán trước cuộc đời bạc bẽo, vô nghĩa. Nàng tự hỏi: Thân này đâu đã chịu già tom? Câu hỏi tu từ đặt ra như một lời khẳng định đanh thép về ý chí kiên cường, bất khuất của người phụ nữ. Dù tuổi xuân đã tàn phai, dù bị xã hội phong kiến vùi dập, nàng vẫn quyết tâm giữ gìn phẩm giá, danh dự của mình.
- Buồn bã, đau khổ: Nỗi buồn của người phụ nữ được thể hiện qua những hình ảnh ẩn dụ như trăng khuyết chưa tròn, hoa nở gấp đôi, nước chảy xiết... Những hình ảnh ấy gợi lên một nỗi buồn da diết, sâu thẳm, khiến người đọc cảm thấy xót xa, thương cảm.
- Khát khao hạnh phúc: Mặc dù bị xã hội phong kiến vùi dập, nhưng người phụ nữ vẫn khát khao hạnh phúc lứa đôi. Nàng mong muốn được yêu thương, được trân trọng, được sống trọn vẹn với tình yêu của mình.