Câu trong ảnh làm như nào các bạn ơi...

mtuytt

Phân tích tư tưởng nhân đạo trong Truyện Kiều, từ đó làm nổi bật tài năng nghệ thuật và tấm lòng của Nguyễn Du dành cho con người

Nguyễn Du – đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới – đã để lại cho kho tàng văn học Việt Nam một di sản bất tử mang tên Truyện Kiều. Không chỉ là đỉnh cao của nghệ thuật thơ ca, Truyện Kiều còn là bản anh hùng ca bi tráng về số phận con người trong xã hội phong kiến. Ẩn sâu trong từng câu chữ, từng số phận, từng biến cố cuộc đời nhân vật là một tư tưởng lớn – tư tưởng nhân đạo, thấm đượm lòng thương, lòng trắc ẩn và khát khao bênh vực con người của Nguyễn Du. Qua đó, tài năng nghệ thuật và tấm lòng sâu sắc của ông đối với con người càng được thể hiện một cách rực rỡ và bất tử.

Tư tưởng nhân đạo là một tư tưởng lớn, xuyên suốt Truyện Kiều, được thể hiện trước hết ở niềm xót thương sâu sắc dành cho những con người bé nhỏ, bất hạnh trong xã hội cũ. Truyện mở đầu bằng tiếng thở dài xót xa cho kiếp người tài hoa mà bạc mệnh:

“Trăm năm trong cõi người ta,

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.”

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, Nguyễn Du đã đặt ra mâu thuẫn bi kịch giữa tài và mệnh – một bi kịch mang tính phổ quát đối với con người, đặc biệt là những con người tài năng, đức hạnh như Thúy Kiều. Sự xót thương ấy không chỉ là cảm xúc mà còn là triết lý sống, là nhận thức đau đớn của một trái tim nhân hậu về cuộc đời đầy bất công.

Nguyễn Du không chỉ thương xót cho Thúy Kiều – người con gái “tài sắc vẹn toàn”, mà còn dành tình thương cho tất cả những số phận bé mọn, yếu thế trong xã hội. Ông cảm thông với Thúy Vân – người em gái sống trong cái bóng của chị; ông cảm thông với Từ Hải – người anh hùng dám vùng lên chống lại bất công nhưng vẫn không tránh khỏi bi kịch. Đặc biệt, ông xót xa cho những thân phận phụ nữ bị chà đạp: Hoạn Thư – mưu mô nhưng cũng là nạn nhân của lễ giáo, hay người ca nhi như Đạm Tiên – chết rồi vẫn không có chốn nương thân. Chính sự cảm thông rộng mở ấy đã khiến cho Truyện Kiều không còn là câu chuyện về một cá nhân mà trở thành biểu tượng cho hàng vạn kiếp người bất hạnh trong xã hội cũ.

Tư tưởng nhân đạo trong Truyện Kiều còn thể hiện ở sự trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp con người, nhất là vẻ đẹp của người phụ nữ. Thúy Kiều hiện lên không chỉ đẹp về ngoại hình mà còn là hiện thân của vẻ đẹp tâm hồn:

“Làn thu thủy, nét xuân sơn,

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh...”

Nguyễn Du không miêu tả vẻ đẹp ấy để ca tụng một cách vô hồn, mà để nâng niu, để làm nổi bật giá trị của con người trong một xã hội đang coi thường và vùi dập con người. Ông ngợi ca Thúy Kiều không chỉ ở tài sắc mà còn ở tấm lòng hiếu thảo, lòng vị tha, bản lĩnh kiên cường, phẩm chất thủy chung. Chính vì vậy, khi Kiều rơi vào lầu xanh, ông vẫn bênh vực, vẫn bảo vệ nhân phẩm nàng:

“Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,

Giật mình mình lại thương mình xót xa.”

Chưa từng có một người phụ nữ nào rơi xuống đáy cùng xã hội mà vẫn giữ được vẻ đẹp nhân phẩm rạng ngời đến vậy trong văn học trung đại. Nguyễn Du đã làm điều đó bằng tất cả trái tim thấu cảm của mình.

Tư tưởng nhân đạo ấy còn bộc lộ ở sự lên án mạnh mẽ những thế lực đen tối đã đẩy con người vào cảnh đoạn trường. Xã hội phong kiến với quan lại tham lam, thầy bói giả dối, tú bà ma mãnh, mã giám sinh đê tiện… tất cả đều là những bản án không lời mà Nguyễn Du dành cho một xã hội phi nhân tính. Dưới ngòi bút của ông, cái ác không cần phải hô hào tố cáo, mà hiện lên qua hành động, lời nói, để rồi tự nó bị phơi bày, bị bẽ mặt trước sự cao thượng và nhân hậu của những con người như Thúy Kiều.

Nhưng vượt lên tất cả, tư tưởng nhân đạo của Nguyễn Du rực rỡ hơn cả chính là niềm tin vào phẩm giá và sức sống con người. Kiều dù bị dày vò, vùi dập, lừa gạt, vẫn không đánh mất lòng hiếu nghĩa, lòng tự trọng và niềm tin vào điều thiện. Đó là biểu tượng của sức sống mãnh liệt, là lời khẳng định giá trị con người không thể bị tiêu diệt bởi hoàn cảnh. Tư tưởng ấy không chỉ là cái nhìn nhân đạo, mà còn là lời cổ vũ, lời khơi dậy ý chí sống trong mỗi con người.

Từ tư tưởng nhân đạo ấy, ta càng trân trọng hơn tài năng nghệ thuật và tấm lòng của Nguyễn Du. Ông là người đầu tiên trong văn học trung đại xây dựng một nhân vật nữ có chiều sâu tâm lý, số phận phức tạp, đầy biến động và mang tính biểu tượng. Ông đã sử dụng thể thơ lục bát truyền thống một cách nhuần nhuyễn, đưa nó lên đến đỉnh cao nghệ thuật, với ngôn từ vừa dân dã, vừa bác học; vừa trữ tình, vừa hiện thực. Mỗi câu thơ như một nhát dao sắc rạch vào tim người đọc, khiến người ta không thể dửng dưng trước những đau đớn và vẻ đẹp mà ông khắc họa.

Nguyễn Du từng viết:

“Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài.”

Và ông đã sống trọn vẹn với cái tâm của một nhà văn lớn: đau nỗi đau của nhân dân, khóc những giọt lệ cho kiếp người bị ruồng bỏ, và viết lên những trang thơ khiến hậu thế không ngừng rơi lệ và suy ngẫm. Truyện Kiều không chỉ là đỉnh cao văn học, mà còn là tiếng nói nhân đạo vĩ đại, là trái tim nhân ái của một thiên tài thi ca dành trọn cho con người.